تبیین اصول و مفاد موافقتنامه‌های سازمان جهانی تجارت، گات، گاتس، تريپس و ...مقدمه:فرایند جهانی شدن امروز در سطح بین‌الملل به طور جدی از جانب سازمان ملل متحد و سازمان‌های تخصصی وابسته به آن مورد حمایت قرار گرفته و به پیش برده می‌شود. در بعد اقتصادی جهانی‌سازی، به طور مشخص می‌توان مشاهده نمود که سه سازمان بین‌المللی صندوق بین‌المللی پول، بانک جهانی و سازمان تجارت جهانی به عنوان سازمان‌های تخصصی در حیطه اقتصاد، سیاست‌هایی را در پیش گرفته‌اند که کاملا در راستای جهانی کردن اقتصاد قرار دارند و چون این سازمان‌ها به نوعی نقش هماهنگ‌کننده اقتصاد جهانی را برعهده دارند، لذا با استفاده از ابزارهایی که در اختیارشان قرار دارد، کشورهای مختلف جهان و به ویژه کشورهای در حال توسعه را به سمت سیاست‌هایی که در پیش گرفته‌اند، سوق می‌دهند و کشوری که در راستای این سیاست‌ها حرکت نکند به انحای مختلف تحت فشار قرار می‌گیرد.در فرایند جهانی شدن و سیاست موافقی که این سازمان‌ها در پیش گرفته‌اند نیز، این فشار وجود دارد. به بیان دیگر، عملکرد سازمان‌های مذکور نوعی اجبار را برای حضور اقتصادهای ملی در فرایند اقتصاد جهانی باعث می‌شود و هر کشوری که بنا به هر دلیل آمادگی حضور در این فرایند را نداشته باشد، خود را در مسیر انزوا می‌بیند. به عنوان مثال اگر کشوری به عضویت سازمان تجارت جهانی، که متولی اصلی تجارت آزادانه و تحرک کامل کالاها و خدمات در سطح جهان است، درنیاید عملا قادر به رقابت صادراتی و حضور موفق در بازارهای جهانی نخواهد بود. از طرف دیگر، ممکن است عضویت این کشور در سازمان مذکور منجر به از میان رفتن بسیاری از صنایع نوپا در این کشور شود و همین تناقض، کشور مذکور را به شدت تحت فشار قرار می‌دهد. در حقیقت هرگونه قدرت تعدیل زمانی را از این کشور سلب می‌نماید. بانک جهانی نیز اعطای وام به کشورهای نیازمند را عمدتا مشروط به اجرای سیاست‌های آزادسازی و خصوصی‌سازی نموده که نوعی اجبار برای کشورهای نیازمند محسوب می‌شود. صندوق بین‌المللی پول هم به واسطه مشاوره و ارائه راهکارهایی که به کشورهای مختلف ارائه می‌دهد، حرکت به سمت جهانی شدن را تشویق می‌نماید.سوق دادن سریع اقتصادهای ملی به سمت اقتصاد جهانی، قدرت تعدیل زمانی را از آنها گرفته و این کشورها را مجبور می‌کند، در دوره‌ای کوتاه پا به عرصه اقتصاد جهانی بگذراند، که این امر می‌تواند تبعات منفی گسترده‌ای برای این کشورها در پی داشته باشد. ازجمله این تبعات می‌توان به از میان رفتن صنایع نوپا، افزایش بیکاری، بالا رفتن تورم، گسترش فساد مالی و اداری، افزایش فاصله طبقاتی و ... اشاره نمود. به علاوه باید توجه داشت که اصولا مواجهه اقتصادهای ملی با مشکلاتی از این دست به طور کامل بستگی به خصوصیات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی هر کشور دارد. در کشوری که آمادگی این حضور را داشته باشد، عملا چنین حضوری باعث افزایش منافع خواهد شد و ممکن است هیچ کدام از مشکلات مذکور رخ ننماید اما هرچه آمادگی یک کشور برای حضور در اقتصاد جهانی کمتر باشد، تبعات منفی آن بیشتر و عمیق‌تر خواهد بود.جمهوری اسلامی ایران نیز ازجمله کشورهایی است که همانند سایر اقتصادهای ملی خواسته یا ناخواسته به سمت اقتصاد جهانی رانده می‌شود. عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان تجارت جهانی (WTO) قبل از هر چیزی نیازمند بکارگیری سیاست‌های گسترده آزادسازی تجاری و تولیدی و تغییرات قابل توجهی در قوانین و مقررات اقتصادی است که این تغییرات می‌توانند تاثیر گسترده‌ای بر اقتصاد کشور و امنیت اقتصادی داشته باشند.با توجه به اهمیت شناخت سازمان تجارت جهانی، در این پژوهش به تبیین سازمان تجارت جهانی و موافقت نامه‌های آن می‌پردازیم. در ادامه موافقت نامه هاو چالشها، تهدیدها و فرصت‌های پیش روی ایران در پیوستن به این سازمان را بیان می‌نماییم.چکیده 1مقدمه 2الف) بیان مسأله 3ب) سوابق پژوهش 4ج) اهداف پژوهش 4د)سوالات پژوهش 5ه) فرضیه‌های پژوهش 5فصل نخست: آشنایی با سازمان تجارت جهانیگفتار نخست: پیشینه سازمان تجارت جهانی 6گفتار دوم: ساختار سازمان تجارت جهانی 11کنفرانس وزیران 11شورای عمومی 11هیئت حل اختلاف 12دبیرخانه 12هیئت بررسی خط مشی تجاری 12شورای تخصصی 13کمیته تخصصی 13گفتارسوم : اصول حاکم بر سازمان تجارت جهانی 131- اصل دولت کامله الوداد 132-اصل تسری رفتار داخلی 143-اصل مشورت 144- اصل ممنوعیت برقراری محدودیتهای مقداری 145-تنظیم قواعد و مقررات صادراتی 146-کاهش عوارض گمرکی 157-حفظ رفتار متفاوت و ویژه با کشورهای درحال توسعه 15گفتار چهارم: اهداف و وظایف و اعضای سازمان تجارت جهانی 16الف- اهداف سازمان تجارت جهانی 16ب- وظایف سازمان تجارت جهانی 17ج- اعضای سازمان تجارت جهانی 171- اعضای اصلی 172-اعضای ناظر 173-اعضای دوفاکتو 184-عضویت موقت 18فصل دوم: اصول روابط و همکاری‌های بین المللی با تکیه بر ابزارهای توسعه تجارتگفتار اول: ابزارهای توسعه و تحکیم همکاری بین المللی 19الف- اسناد همکاری 21ب- سند موسس 21ج- معاهدات، موافقتنامه‌ها، قراردادها،یادداشت تفاهم‌های منعقده توسط سازمان‌ها 21گفتاردوم: موافقت نامه‌های کالایی سازمان تجارت جهانی 221- موافقتنامه عمومی تعرفه و تجارت 332- موافقتنامه كشاورزی 343- موافقتنامه منسوجات و پوشاك 354- موافقتنامه ضوابط سرمایه گذاری تجاری (TRIMs) 365- موافقتنامه موانع فنی فراراه تجارت 376- موافقتنامه در مورد اعمال اقدامات بهداشتی و بهداشت نباتی 387- موافقتنامه، رویه‌های ضد دامپینگ (ضد قیمت شكنی) 398-موافقتنامه یارانه‌ها و اقدامات جبرانی 409- موافقتنامه حفاظت‌ها 4110- موافقتنامه قواعد مبدا 4211- موافقتنامه بازرسی پیش از حمل (PSI) 4312- موافقتنامه رویه‌های صدور مجوز ورود (ILP) 4413- موافقتنامه‌های میان چند طرف 45گفتار سوم: موافقت نامه‌های غیر کالایی سازمان تجارت جهانی 48الف – موافقتنامه عمومی تجارت خدمات (گاتس) 48۱ – اهمیت تجارت خدمات 48۲ – تجارت خدمات در دور اروگوئه 49۳ – موافقتنامه عمومی تجارت خدمات (گاتس) 50ب – موافقتنامه جنبه‌های تجاری حقوق مالکیت فکری (تریپس) 52گفتار چهارم: موافقت نامه تعیین ارزش سازمان جهانی تجارت 57بررسی مواد 1 تا 8 موافقت نامه 58ماده اول (ارزش معاملاتی کالای وارده) 58ماده دوم (ارزش معاملاتی کالای مثل) 59ماده سوم (ارزش معاملاتی کالای مشابه) 60ماده چهارم (جابجایی ترتیب کاربرد مواد 5 و 6 طبق درخواست واردکننده) 61ماده پنجم (ارزش تفریقی) : 61ماده ششم (ارزش محاسباتی) 62ماده هفتم (روش برگشتی و روش‌های ممنوعه برای تعیین ارزش‌های گمرکی) 63ماده هشتم (عناصری که باید به ارزش کالا اضافه شود) 63فصل سوم: موافقت نامه‌های تجاری گروهی و آینده تجارت چند جانبهگفتار اول: موافقت نامه‌های جدید زیر مجموعه سازمان تجارت جهانی 66الف: پیمان مشارکت فرا پاسیفیک 67ب- موافقتنامة تجارتِ خدمات 68ج- موافقتنامة تجاری ضد اعمال متقلبانة اکتا 69حل و فصل اختلافات 70مذاکرات سازمان تجارت جهانی 72گفتار دوم: سیاست همگون سازی و همگرایی سازمان تجارت جهانی 72گفتار سوم: چالش‌های فراروی سازمان تجارت جهانی و انتقادات وارد بر این سازمان 79فصل چهارم: عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی و پیامدهای آنگفتار اول: شرایط عضویت در سازمان تجارت جهانی و دلایل تمایل ایران به آن 85گفتار دوم: مراحل عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی 88گفتار سوم: آسیب‌ها و فرصت‌های موجود در پیوستن به سازمان تجارت جهانی 90گفتار چهارم: اولویت‌ها و اهداف ایران در پیوستن به سازمان تجارت جهانی 94نتیجه‌گیری و پیشنهادات 97منابع و مآخذ 101