تحلیل فقهی و حقوقی قرارداد آتی نفت در بورس انرژیمقدمهکشور اسلامی ایران یکی از بزرگترین کشورهای صادرکننده نفت در جهان بوده و تا حد زیادی وابسته به درآمدهای نفتی میباشد.از طرفی، نفت که یک کالای اساسی و سیاسی میباشد تحت تأثیر عوامل بسیاری دارای بیثباتی قیمت است،فلذا درآمد عمده کشور با نوسان روبرو بوده وضعیت اقتصاد کشور را ناپایدار مینماید.برای مصون ماندن از ریسک قیمت، بازارهای بورس معاملاتی آتی نفت در جهان ایجادشدهاند که با استفاده از ابزارهای مشتقه،ریسک قیمت را پوشش میدهند. کشورهای اسلامی به دلیل مغایرت مکانیسم بورس معاملات آتی نفت با موازین اسلامی به علت وجود معاملات کالی به کالی و غرری بهمنظور پوشش ریسک درآمدهای نفتی خود استفاده نمیکنند. بازارهای مالی انرژی امروزه نقش ممتازی در اقتصاد جهانی ایفا می نمایند. قراردادهای آتی نفت، یکی از مهمترین قراردادهای مورد معامله در این بازارها می باشند که در تعیین قیمت این فرآورده ها از یک سو و مدیریت خطر تلاطم قیمت آنها از سوی دیگر به نحو روزافزونی مؤثر هستند. در این قراردادها که میزان شده، تضمین شده، و بورس محور هستند، حجم و کیفیت میزان شده ای از یک فرآورده خام یا تصفیه شده نفت به قیمت تعیین شده در لحظه انعقاد قرارداد برای تحویل در تاریخ آتی مشخص در بورس معاملات آتی، معامله می شوند.قراردادهای آتی، قراردادهایی هستند الزامآور، که طرفین تعهد میکنند بیعی را در تاریخ معین در آینده به قیمت مشخصشده در قرارداد با خصوصیات ویژهای انجام دهند. در این قرارداد بایستی کمیت و کیفیت، قیمت، زمان و مکان تحویل مشخص گردد. در این قرارداد هر دو طرف متعهد به انجام قرارداد هستند و هم ثمن و هم مثمن مؤجل است.هدف اصلی طراحی قراردادهای آتی پوشش خطر نوسان قیمت است؛ بدینصورت که فروشنده قرارداد، خطر کاهش قیمت و خریدار، خطر افزایش قیمت را از خود دور میکند. برای انعقاد قرارداد آتی لازم است که طرفین به بورس مراجعه نموده از طریق کارگزاران بورس اقدام نمایند. در غیر اینصورت توافقات حاصله آن ها از اعتبار برخوردار نیست. زیرا اگر قرارداد آتی خارج از بورس منعقد گردد، پیمان آتی محسوب می گردد. از این رو بورس در تشکیل قرارداد آتی نقش برجسته و سازنده ای دارد و قراردادها تحت نظارت و حاکمیت مقررات و دستورالعمل های آن واقع می گردد. با توجه به اینکه قانون مدنی نسبت به این قرارداد و یا عناوین و الگوهای مشابه، حکم صریحی نداشته و ساکت است، همواره چگونگی وضعیت حقوقی قرارداد آتی به عنوان یکی از معاملاتی که قابلیت انعقاد در بازار بورس انرژی را دارد، نقطه مجهولی را در ذهن نگارنده ایجاد نمود. لذا جهت روشن شدن این وضعیت، ضرورت انتخاب قرارداد آتی نفت در بورس انرژی در چهارچوب سیاست اقتصاد مقاومتی، ابلاغیه مقام معظم رهبری که یکی از بندهای آن ایجاد تنوع در فروش نفت خام است، به عنوان موضوع تحقیق پایان نامه و پرداختن آن محسوس بوده است. و از آن جا که اعمال حقوقی باید بر اساس اصول و موازین حقوقی انجام گیرد، همواره ماهیت این قرارداد از یک سو و نیاز و یا عدم نیاز رعایت اصول و قواعد حقوقی برای انعقاد و نیز شرایط تشکیل و آثار آن از سوی دیگر، مورد سؤال نگارنده بوده است. همچنین تازگی و جدید بودن بحث باعث شده تا در این خصوص تحقیق مفصلی تاکنون انجام نگیرد.تحقیقاتی هم که انجام گرفته است بیشتر از دیدگاه و منظر اقتصادی و مدیریتی می باشد و از جنبه حقوقی تحقیق خاصی صورت نگرفته است.از این رو نگارنده برخود لازم دید تا پیرامون این مسأله تحقیق نموده، با تجزیه و تحلیل حقوقی قرارداد آتی در فقه و حقوق ایران، در حد بضاعت خود، با امید و لطف حق تعالی گوشه ای از این نهاد را تبیین نماید، تا شاید راهنمایی هرچند کوچک برای نمایاندن روابط حقوقی و قراردادی منعقدکنندگان و معامله گران قرارداد آتی باشد. لذا این تحقیق در صدد شناختن ماهیت حقوقی و اوصاف قراردادی این معاملات و اعتبار آن و پاسخ به شبهات مطرح شده پیرامون این قرارداد است.چکیدهجفهرست مطالب.. دبخش اول. 14موضوع شناسی معاملات آتی نفت و تحلیل فقهی آن. 14فصل اول. 16فصل اول: موضوع شناسی معاملات آتی نفت.. 17مبحث اول) تاریخچه ایجاد بورس... 17گفتار اول: تاریخچه بورس معاملات آتی نفت.. 18الف) تعریف بازار بورس کالا. 18ب) بورس نفت.. 20ج: بازارهای نفت و مشخصات آن. 211- بازارهای فیزیکی.. 212- بازارهای معاملات آتی نفت.. 22د: معرفی قراردادهای آتی نفت در بزرگترین بورس های جهان. 221- قرارداد آتی پروپن(PROPANE)232-قرارداد نفت حرارتی شماره دو بورس نیویورک... 233- قرارداد نفت گاز I P E. 244- قرارداد نفت خام NYMEX.. 25گفتار دوم: سیر تاریخی قرارداد آتی.. 25الف- تاریخچه پیدایش قرارداد آتی.. 26ب) سابقه تاریخی قرارداد آتی در فقه. 27ج) سابقه تاریخی قرارداد آتی در حقوق موضوع ایران. 29مبحث دوم: مفهوم شناسی معاملات آتی نفت.. 30گفتار اول:مشتقات.. 30الف:تعریف مشتقات.. 30ب:انواع مشتقات.. 301-قرارداد حق اختیار معامله 302- قرارداد معاوضات(swap)313-قراردادهای آتی.. 31گفتار دوم: معاملات آتی ویژگیهای آن. 31الف: معناي لغوي و اصطلاحي قراردادهاي آتي.. 31ب) انواع قراردادهاي آتي.. 351- قراردادهاي آتي خاص... 352-قرارداد آتی یکسان. 36ج- ویژگیهای قرارداد آتی.. 361- میزان شده بودن قراردادهای آتی.. 362- بورس محوری قراردادهای آتی.. 361-3-اتاق پایاپای.. 372-3- حساب ودیعه(وجهالضمان)37د- مفاهیم مرتبط با قراردادآتی.. 381- شرطابتدایی.. 381-1- مفهومشرطابتدائی.. 382- وعدهبیع. 392-1- مفهوموعدهبیع. 393- بیعالعربون. 421-3- مفهومبیعالعربون. 421-1-3- وضعیتحقوقیبیعالعربوندرفقهاهلسنت.. 432-1-3- وضعیتحقوقیبیعالعربوندرفقهامامیهوحقوقایران. 444- بیعالاستصناع. 451-4- مفهومبیعالاستصناع. 455- بیعکالیبهکالی.. 471-5- مفهومبیعکالیبهکالی.. 47فصل دوم. 49فصل دوم: تحلیل فقهی قرارداد آتی نفت و اوصاف حقوقی آن. 50مبحث اول: دلایل فقهی و حقوقی اعتبار قرارداد آتی.. 50گفتار اول: شرایط کلی قراردادها50الف: تعریف و بررسي اشكال قمار در حوزه معاملات آتي.. 501-تحلیلمعاملاتآتیباعنایتبهبطلانمعاملهغرري.. 541-1-تحلیلموضوعبراساسمفهومجهل.. 541-2-تحلیلموضوعبراساسمفهومخطر. 54الف)بررسی شبهه فقهی معامله کالی به کالی در بورس معاملات آتی نفت.. 551- اقسام بیع به اعتبار موعد تسلیم بیع و ثمن.. 562- مقایسه تطبیقی بیع کالی به کالی و قراردادهای آتی.. 56ب: بررسی شبهه فقهی عملیات بورسبازی.. 591-مفاهیم بورسبازی.. 592-مقایسه غرر و عملیات بورسبازی.. 603-مقایسه عملیات بورسبازی و قمار61ج:مقایسهقراردادهايآتیوقراردادهايقماريازجنبههایگوناگون. 621- ازحیثمواجههباخطر. 622- مبنايکسبسود. 633- محتوايقرارداد(احتمالبرد و باخت)644- قالبفعالیت.. 65مبحث دوم: اوصاف قراردادي در قرارداد آتي نفت.. 66گفتار اول: وصف قرارداد آتي از حيث تشريفاتي يا رضايي بودن. 66گفتار دوم- وصف قرارداد آتي از حيث عهدي يا تمليكي بودن. 67گفتار سوم: وصف قرارداد آتي از حيث جواز و لزوم. 69بخش دوم. 71شرایط انعقاد قرارداد آتی نفت و ماهیت حقوقی آن. 71فصل سوم. 73فصل سوم شرايط انعقاد قرارداد آتي.. 74مبحث اول: شرایط عمومی واختصاصی انعقاد قرارداد آتی نفت.. 74گفتار اول) شرايط عمومي صحت تشكيل قرارداد آتي.. 74الف) قصد و رضا در قرارداد آتي.. 74ب) اهلیت طرفین در قرارداد آتی.. 75ج) مورد معامله در قرارداد آتی.. 751) مالیت داشتن.. 752)عقلایی بودن منفعت مورد معامله. 763) مشروع بودن منفعت مورد معامله. 774) مقدور التسلیم بودن مورد معامله. 775) معلوم بودن مورد معامله. 786) معین بودن مورد معامله. 80د) جهت معامله در قرارداد آتی.. 81گفتار دوم) شرایط اختصاصی قرارداد آتی نفت.. 82الف) انعقاد قرارداد آتی در تالار بورس بهواسطه کارگزار821 ) لزوم انعقاد قرارداد آتی در تالار بورس... 832 ) ضرورت انعقاد قرارداد توسط کارگزار841-2) کارگزار بهعنوان نماینده طرفین.. 852-2) کارگزار بهعنوان حقالعمل کار87ب) نقش اتاق پایاپای در انعقاد قرارداد آتی.. 88ج) ضرورت تأدیه سپرده حسن انجام تعهد. 903) وجه التزام. 93مبحث دوم : ماهیتحقوقیقراردادهايآتینفت.. 95گفتار اول: الگوهايقابلانطباقباقراردادآتی.. 97الف: انطباققراردادهايآتیبرشرطابتدایی.. 97ب: انطباققراردادآتیبروعدهبیع. 98ج: انطباققراردادهايآتیبربیعالعربون. 100د: انطباققراردادهايآتیبربیعالاستصناع. 101ه: انطباق قرارداد آتی با بیع کالی به کالی.. 101گفتار دوم: اعتبار قراردادهاي آتي در پرتو اصل آزادي قراردادی.. 102الف- مفهوم آزادي قراردادي.. 102مباني اصل آزادي قراردادي در حقوق اسلامي.. 102ب- انطباق قرارداد آتي با اصل آزادي قراردادي.. 104فصل چهارم. 106فصل چهارم: آثار ناشی از قرارداد آتی نفت و ضمانت اجرای آن. 107مبحث اول) آثار قرارداد آتی نفت.. 107گفتار اول) اثر قرارداد آتی نسبت بهطرفین.. 107الف) جبران کسری حساب سپرده اولیه. 108ب)تهیه و تحویل کالای مورد تعهد. 109ج) پرداخت قیمت کالا. 110گفتار دوم: اثر قرارداد آتی نسبت به قائممقام طرفین.. 111الف) اثر قرارداد آتی نسبت به منتقل الیه در انتقال قهری.. 111ب) اثر قرارداد آتی نسبت به منتقل الیه ارادی.. 113مبحث دوم: تخلف از مفاد قرارداد و ضمانت اجرای آن. 114گفتار اول) تخلف از قرارداد. 114الف-عدم اجرای تعهد. 1161-عدم اجرای بخش از تعهد. 1182- اجرای ناقص تعهد. 119ب-تأخیر اجرای تعهد. 119گفتار دوم) ضمانت اجرای تخلف قرارداد. 121الف-الزام و اجبار به انجام تعهد. 121ب-مطالبه وجه التزام. 123مبحث سوم) انحلال (تسویه) قرارداد آتی.. 125گفتار نخست: تحویل فیزیکی کالا. 125الف) وفای به عهد. 126ب) نحوه تحویل کالا. 127ج) زمان و مکان تحویل کالا. 128گفتار دوم: تسویه نقدی قرارداد آتی.. 129الف) نحوه تسویه نقدی قرارداد آتی.. 130ب) اقاله. 131گفتار سوم)خنثی کردن تعهد. 132نتیجهگیریوپیشنهادها134نتیجه گیری.. 134پیشنهادها137
تحلیل فقهی و حقوقی قرارداد آتی نفت در بورس انرژی
تحلیل فقهی و حقوقی قرارداد آتی نفت در بورس انرژیمقدمهکشور اسلامی ایران یکی از بزرگترین کشورهای صادرکننده نفت در جهان بوده و تا حد زیادی وابسته به درآمدهای نفتی میباشد.از طرفی، نفت که یک کالای اساسی و سیاسی میباشد تحت تأثیر عوامل بسیاری دارای بیثباتی قیمت است،فلذا درآمد عمده کشور با نوسان روبرو بوده وضعیت اقتصاد کشور را ناپایدار مینماید.برای مصون ماندن از ریسک قیمت، بازارهای بورس معاملاتی آتی نفت در جهان ایجادشدهاند که با استفاده از ابزارهای مشتقه،ریسک قیمت را پوشش میدهند. کشورهای اسلامی به دلیل مغایرت مکانیسم بورس معاملات آتی نفت با موازین اسلامی به علت وجود معاملات کالی به کالی و غرری بهمنظور پوشش ریسک درآمدهای نفتی خود استفاده نمیکنند. بازارهای مالی انرژی امروزه نقش ممتازی در اقتصاد جهانی ایفا می نمایند. قراردادهای آتی نفت، یکی از مهمترین قراردادهای مورد معامله در این بازارها می باشند که در تعیین قیمت این فرآورده ها از یک سو و مدیریت خطر تلاطم قیمت آنها از سوی دیگر به نحو روزافزونی مؤثر هستند. در این قراردادها که میزان شده، تضمین شده، و بورس محور هستند، حجم و کیفیت میزان شده ای از یک فرآورده خام یا تصفیه شده نفت به قیمت تعیین شده در لحظه انعقاد قرارداد برای تحویل در تاریخ آتی مشخص در بورس معاملات آتی، معامله می شوند.قراردادهای آتی، قراردادهایی هستند الزامآور، که طرفین تعهد میکنند بیعی را در تاریخ معین در آینده به قیمت مشخصشده در قرارداد با خصوصیات ویژهای انجام دهند. در این قرارداد بایستی کمیت و کیفیت، قیمت، زمان و مکان تحویل مشخص گردد. در این قرارداد هر دو طرف متعهد به انجام قرارداد هستند و هم ثمن و هم مثمن مؤجل است.هدف اصلی طراحی قراردادهای آتی پوشش خطر نوسان قیمت است؛ بدینصورت که فروشنده قرارداد، خطر کاهش قیمت و خریدار، خطر افزایش قیمت را از خود دور میکند. برای انعقاد قرارداد آتی لازم است که طرفین به بورس مراجعه نموده از طریق کارگزاران بورس اقدام نمایند. در غیر اینصورت توافقات حاصله آن ها از اعتبار برخوردار نیست. زیرا اگر قرارداد آتی خارج از بورس منعقد گردد، پیمان آتی محسوب می گردد. از این رو بورس در تشکیل قرارداد آتی نقش برجسته و سازنده ای دارد و قراردادها تحت نظارت و حاکمیت مقررات و دستورالعمل های آن واقع می گردد. با توجه به اینکه قانون مدنی نسبت به این قرارداد و یا عناوین و الگوهای مشابه، حکم صریحی نداشته و ساکت است، همواره چگونگی وضعیت حقوقی قرارداد آتی به عنوان یکی از معاملاتی که قابلیت انعقاد در بازار بورس انرژی را دارد، نقطه مجهولی را در ذهن نگارنده ایجاد نمود. لذا جهت روشن شدن این وضعیت، ضرورت انتخاب قرارداد آتی نفت در بورس انرژی در چهارچوب سیاست اقتصاد مقاومتی، ابلاغیه مقام معظم رهبری که یکی از بندهای آن ایجاد تنوع در فروش نفت خام است، به عنوان موضوع تحقیق پایان نامه و پرداختن آن محسوس بوده است. و از آن جا که اعمال حقوقی باید بر اساس اصول و موازین حقوقی انجام گیرد، همواره ماهیت این قرارداد از یک سو و نیاز و یا عدم نیاز رعایت اصول و قواعد حقوقی برای انعقاد و نیز شرایط تشکیل و آثار آن از سوی دیگر، مورد سؤال نگارنده بوده است. همچنین تازگی و جدید بودن بحث باعث شده تا در این خصوص تحقیق مفصلی تاکنون انجام نگیرد.تحقیقاتی هم که انجام گرفته است بیشتر از دیدگاه و منظر اقتصادی و مدیریتی می باشد و از جنبه حقوقی تحقیق خاصی صورت نگرفته است.از این رو نگارنده برخود لازم دید تا پیرامون این مسأله تحقیق نموده، با تجزیه و تحلیل حقوقی قرارداد آتی در فقه و حقوق ایران، در حد بضاعت خود، با امید و لطف حق تعالی گوشه ای از این نهاد را تبیین نماید، تا شاید راهنمایی هرچند کوچک برای نمایاندن روابط حقوقی و قراردادی منعقدکنندگان و معامله گران قرارداد آتی باشد. لذا این تحقیق در صدد شناختن ماهیت حقوقی و اوصاف قراردادی این معاملات و اعتبار آن و پاسخ به شبهات مطرح شده پیرامون این قرارداد است.چکیدهجفهرست مطالب.. دبخش اول. 14موضوع شناسی معاملات آتی نفت و تحلیل فقهی آن. 14فصل اول. 16فصل اول: موضوع شناسی معاملات آتی نفت.. 17مبحث اول) تاریخچه ایجاد بورس... 17گفتار اول: تاریخچه بورس معاملات آتی نفت.. 18الف) تعریف بازار بورس کالا. 18ب) بورس نفت.. 20ج: بازارهای نفت و مشخصات آن. 211- بازارهای فیزیکی.. 212- بازارهای معاملات آتی نفت.. 22د: معرفی قراردادهای آتی نفت در بزرگترین بورس های جهان. 221- قرارداد آتی پروپن(PROPANE)232-قرارداد نفت حرارتی شماره دو بورس نیویورک... 233- قرارداد نفت گاز I P E. 244- قرارداد نفت خام NYMEX.. 25گفتار دوم: سیر تاریخی قرارداد آتی.. 25الف- تاریخچه پیدایش قرارداد آتی.. 26ب) سابقه تاریخی قرارداد آتی در فقه. 27ج) سابقه تاریخی قرارداد آتی در حقوق موضوع ایران. 29مبحث دوم: مفهوم شناسی معاملات آتی نفت.. 30گفتار اول:مشتقات.. 30الف:تعریف مشتقات.. 30ب:انواع مشتقات.. 301-قرارداد حق اختیار معامله 302- قرارداد معاوضات(swap)313-قراردادهای آتی.. 31گفتار دوم: معاملات آتی ویژگیهای آن. 31الف: معناي لغوي و اصطلاحي قراردادهاي آتي.. 31ب) انواع قراردادهاي آتي.. 351- قراردادهاي آتي خاص... 352-قرارداد آتی یکسان. 36ج- ویژگیهای قرارداد آتی.. 361- میزان شده بودن قراردادهای آتی.. 362- بورس محوری قراردادهای آتی.. 361-3-اتاق پایاپای.. 372-3- حساب ودیعه(وجهالضمان)37د- مفاهیم مرتبط با قراردادآتی.. 381- شرطابتدایی.. 381-1- مفهومشرطابتدائی.. 382- وعدهبیع. 392-1- مفهوموعدهبیع. 393- بیعالعربون. 421-3- مفهومبیعالعربون. 421-1-3- وضعیتحقوقیبیعالعربوندرفقهاهلسنت.. 432-1-3- وضعیتحقوقیبیعالعربوندرفقهامامیهوحقوقایران. 444- بیعالاستصناع. 451-4- مفهومبیعالاستصناع. 455- بیعکالیبهکالی.. 471-5- مفهومبیعکالیبهکالی.. 47فصل دوم. 49فصل دوم: تحلیل فقهی قرارداد آتی نفت و اوصاف حقوقی آن. 50مبحث اول: دلایل فقهی و حقوقی اعتبار قرارداد آتی.. 50گفتار اول: شرایط کلی قراردادها50الف: تعریف و بررسي اشكال قمار در حوزه معاملات آتي.. 501-تحلیلمعاملاتآتیباعنایتبهبطلانمعاملهغرري.. 541-1-تحلیلموضوعبراساسمفهومجهل.. 541-2-تحلیلموضوعبراساسمفهومخطر. 54الف)بررسی شبهه فقهی معامله کالی به کالی در بورس معاملات آتی نفت.. 551- اقسام بیع به اعتبار موعد تسلیم بیع و ثمن.. 562- مقایسه تطبیقی بیع کالی به کالی و قراردادهای آتی.. 56ب: بررسی شبهه فقهی عملیات بورسبازی.. 591-مفاهیم بورسبازی.. 592-مقایسه غرر و عملیات بورسبازی.. 603-مقایسه عملیات بورسبازی و قمار61ج:مقایسهقراردادهايآتیوقراردادهايقماريازجنبههایگوناگون. 621- ازحیثمواجههباخطر. 622- مبنايکسبسود. 633- محتوايقرارداد(احتمالبرد و باخت)644- قالبفعالیت.. 65مبحث دوم: اوصاف قراردادي در قرارداد آتي نفت.. 66گفتار اول: وصف قرارداد آتي از حيث تشريفاتي يا رضايي بودن. 66گفتار دوم- وصف قرارداد آتي از حيث عهدي يا تمليكي بودن. 67گفتار سوم: وصف قرارداد آتي از حيث جواز و لزوم. 69بخش دوم. 71شرایط انعقاد قرارداد آتی نفت و ماهیت حقوقی آن. 71فصل سوم. 73فصل سوم شرايط انعقاد قرارداد آتي.. 74مبحث اول: شرایط عمومی واختصاصی انعقاد قرارداد آتی نفت.. 74گفتار اول) شرايط عمومي صحت تشكيل قرارداد آتي.. 74الف) قصد و رضا در قرارداد آتي.. 74ب) اهلیت طرفین در قرارداد آتی.. 75ج) مورد معامله در قرارداد آتی.. 751) مالیت داشتن.. 752)عقلایی بودن منفعت مورد معامله. 763) مشروع بودن منفعت مورد معامله. 774) مقدور التسلیم بودن مورد معامله. 775) معلوم بودن مورد معامله. 786) معین بودن مورد معامله. 80د) جهت معامله در قرارداد آتی.. 81گفتار دوم) شرایط اختصاصی قرارداد آتی نفت.. 82الف) انعقاد قرارداد آتی در تالار بورس بهواسطه کارگزار821 ) لزوم انعقاد قرارداد آتی در تالار بورس... 832 ) ضرورت انعقاد قرارداد توسط کارگزار841-2) کارگزار بهعنوان نماینده طرفین.. 852-2) کارگزار بهعنوان حقالعمل کار87ب) نقش اتاق پایاپای در انعقاد قرارداد آتی.. 88ج) ضرورت تأدیه سپرده حسن انجام تعهد. 903) وجه التزام. 93مبحث دوم : ماهیتحقوقیقراردادهايآتینفت.. 95گفتار اول: الگوهايقابلانطباقباقراردادآتی.. 97الف: انطباققراردادهايآتیبرشرطابتدایی.. 97ب: انطباققراردادآتیبروعدهبیع. 98ج: انطباققراردادهايآتیبربیعالعربون. 100د: انطباققراردادهايآتیبربیعالاستصناع. 101ه: انطباق قرارداد آتی با بیع کالی به کالی.. 101گفتار دوم: اعتبار قراردادهاي آتي در پرتو اصل آزادي قراردادی.. 102الف- مفهوم آزادي قراردادي.. 102مباني اصل آزادي قراردادي در حقوق اسلامي.. 102ب- انطباق قرارداد آتي با اصل آزادي قراردادي.. 104فصل چهارم. 106فصل چهارم: آثار ناشی از قرارداد آتی نفت و ضمانت اجرای آن. 107مبحث اول) آثار قرارداد آتی نفت.. 107گفتار اول) اثر قرارداد آتی نسبت بهطرفین.. 107الف) جبران کسری حساب سپرده اولیه. 108ب)تهیه و تحویل کالای مورد تعهد. 109ج) پرداخت قیمت کالا. 110گفتار دوم: اثر قرارداد آتی نسبت به قائممقام طرفین.. 111الف) اثر قرارداد آتی نسبت به منتقل الیه در انتقال قهری.. 111ب) اثر قرارداد آتی نسبت به منتقل الیه ارادی.. 113مبحث دوم: تخلف از مفاد قرارداد و ضمانت اجرای آن. 114گفتار اول) تخلف از قرارداد. 114الف-عدم اجرای تعهد. 1161-عدم اجرای بخش از تعهد. 1182- اجرای ناقص تعهد. 119ب-تأخیر اجرای تعهد. 119گفتار دوم) ضمانت اجرای تخلف قرارداد. 121الف-الزام و اجبار به انجام تعهد. 121ب-مطالبه وجه التزام. 123مبحث سوم) انحلال (تسویه) قرارداد آتی.. 125گفتار نخست: تحویل فیزیکی کالا. 125الف) وفای به عهد. 126ب) نحوه تحویل کالا. 127ج) زمان و مکان تحویل کالا. 128گفتار دوم: تسویه نقدی قرارداد آتی.. 129الف) نحوه تسویه نقدی قرارداد آتی.. 130ب) اقاله. 131گفتار سوم)خنثی کردن تعهد. 132نتیجهگیریوپیشنهادها134نتیجه گیری.. 134پیشنهادها137