جهاد و شهادت در فقه اسلامیمقدمهجهاد در دین مبین اسلام از جایگاهی بس رفیع و والایی برخوردار است و به عنوان رکنی از ارکان دین و بخش مهمّی از زندگی هر فرد محسوب می‌شود. در آیات و روایات به آن سفارش شده و آن را به عنوان لباس تقوا و زره محکم و سپر مطمئن خداوند معرفی کرده است. همچنین آمده است:«... فَمَنْ تَرَکهُ رَغْبَةً عَنْهُ أَلْبَسَهُ اللَّهُ، ثَوْبَ الذُّلِّ وَ شَمِلَةُ الْبَلَاءُ وَ دُیثَ، بِالصَّغَارِ وَ الْقَمَاءِ وَ ضُرِبَ عَلَى قَلْبِهِ، بِالْإِسْهَابِ وَ أُدِیلَ الْحَقُّ مِنْهُ بِتَضْییعِ الْجِهَادِ وَ سِیمَ الْخَسْفَ ...؛[1] کسی که جهاد را ناخوشایند دانسته و ترک کند، خدا لباس ذلّت و خواری بر او می‌پوشاند و دچار بلا و مصیبت می‌شود و کوچک و ذلیل می‌گردد. دل او در پرده‌ی گمراهی مانده و حق از وی روی می‌گرداند. به جهت ترک جهاد، به خواری محکوم و از عدالت محروم است.»پس جهاد یکی از بهترین راه‌های پرواز به سوی خداوند و بازدارنده‌ترین پوشش‌ها در برابر کلّیّه‌ی انحراف‌ها و گناهان است، زیرا وقتی رزمنده‌ی مؤمن به آن درجه‌ی ایمان رسید که در راه خدا از جان و مال و خانواده‌اش بگذرد، دیگر هواهای دنیایی بر او سلطه‌ای نخواهد داشت.در بررسی آیات قرآن نیز شاهد نمونه‌ی دیگری از جایگاه جهاد هستیم که می‌توان به سوگند به سمّ اسبان رزمندگان، برتری بخشیدن رزمندگان بر آبرسانان به حجاج و آبادگران مسجدالحرام و...اشاره کرد.از طرف دیگر انسان مسلمانی که در راه حق تعالی مبارزه کند فوزی عظیم شهادت نصیبش می‌شود و به زندگی جاویدی دست پیدا می‌کند چرا که شهید برای همیشه زنده است. اینانند که از دل و جان، من خاکی خویش را با من خدایی سودا می‌کنند و به سوی شهادت، رها و سبکبال می‌شتابند.أ) بیان مسألهاز آن زمان که قابیل خون برادر بر زمین ریخت بر حیات زمینی صفحه‌ای گشایش یافت که سطور آن با خون نگاشته شد و تا فرزندان آن دو بر روی کره‌ی خاکی حیات دارند این صفحه گشوده است و دو گونه مقابله‌ی حق با باطل و باطل با باطل نیز رخ می‌نمایاند.مقابله‌ی باطل با باطل برای ارضاء نفسانیات و عمدتاً بین پذیرندگان ولایت طواغیت رخ می‌دهد که به نظر می‌رسد خون‌های فراوانی که ریخته می‌شود هدر رفته؛ امّا در نبرد حق و باطل، دسته‌ی حق ولایت نور را پذیرفته‌اند و به سوی نور پیش می‌روند که این نبرد در آیات و روایات مورد توجّه خاص واقع گردیده و به جایگاه کشته شدگان در این نبرد نیز اشارات فراوانی شده است. همچنین در راستای برقراری امنیّت و آرامش در جامعه اسلامی و بهبود روابط بین الملل نیز در فقه مورد بحث می‌باشد. این همه نشان از اهمیت موضوع داشته؛ امّا تمامی این سفارشات برای چیست و با توجه به تمامی این سفارشات تکلیف هر کسی که در این جبهه‌ها کشته می‌شود و هر کسی که به این جبهه ها نمی‌رود چیست؟ از سویی چه تفاوتی با خودکشی دارد چون شخص خود با اراده و آگاهی از این که در این نبرد کشته خواهد شد به سوی آن می‌رود و سؤالاتی از این قبیل که مستلزم تبیین و بررسی دقیق می‌باشد. ب) اهمّیت و ضرورت انجام تحقیقاز آنجا که تاریخ اسلام و علی الخصوص تاریخ تشیّع، تاریخ جهاد و شهادت است و این موضوع مربوط به زمان مشخّصی نمی‌شود یعنی از همان زمان که نیزه‌ی جفای ابوجهل بر پیکر سمیه نشت و اوّلین چشمه‌ی خون جوشید، آن چشمه بدل به رودخانه‌ای عظیم شد که در سرتاسر تاریخ این دین الهی جاری بوده و تا بشری باقی است جاری خواهد بود.اکنون نظر به موقعیت کنونی دین مبین اسلام و مذهب تشیّع و از سویی موقعیت کشور جمهوری اسلامی ایران به عنوان مرکزیت اسلام شیعی و بیدارگر ملّت‌های مسلمان و با توجه به حملات و هجمه‌های گوناگون دشمنان نسبت به این کشور و دین اسلام ضروری به نظر می‌رسد که جهت تنویر افکار و تبیین دو مقوله‌ی جهاد و شهادت و بیان اهمیت آن دو به بیان علمی آنها پرداخته و مورد اهتمام و کنکاش بیشتر واقع شود.لذا این تحقیق با این هدف بر صفحه سفید کاغذ رقم خورد تا در حد توان به شناسایی و معرفی اصول و رهنمودهای ثقلین در این رابطه بپردازد و مشعلی هر چند کم سو باشد در تنویر این مسئله برای نسل حاضر و نسل‌های آینده که در پرتو هدایت‌های قرآنی و سیره‌ی حضرات معصومین «:» نسبت به انجام این تکلیف بزرگ الهی اقدام نمایند. [1]- سید رضی، محمّد بن حسین، نهج البلاغه، خطبه 27، ص 34.عنوان صفحهمنشور اخلاق پژوهش.. بتعهّد نامه اصالت رساله یا پایان‌نامه. جسپاسگزاری.. دتقدیم به. هفهرست تفصیلی مطالب... وچکیده1مقدمه. 2أ) بیان مسأله. 2ب) اهمّیت و ضرورت انجام تحقیق.. 3ج) پرسش های تحقیق.. 4د) فرضیه‌های تحقیق.. 4هـ) ادبیات یا پیشینه‌ی تحقیق.. 5و) روش تحقیق.. 5ز) اهداف تحقیق.. 5ح) ساختار تحقیق.. 5بخش اوّل: کلّـیـات (مفهوم شناسی واژگان پژوهش)فصل اوّل: جهاد. 8گفتار اوّل: جهاد در لغت و اصطلاح.. 8گفتار دوم: اقسام جهاد102-1- جهاد مالی.. 122-2- جهاد جانی.. 142-2-1- جهاد ابتدائی.. 152-2-2- جهاد دفاعی.. 212-3- جهاد تبلیغی.. 222-4- جهاد با نفس.... 29فصل دوم: شهادت... 33گفتار اوّل: شهادت در لغت و اصطلاح.. 33گفتار دوم: اقسام شهادت.. 35بخش دوم: جهاد در فقهفصل اوّل: اهمیّت و فضیلت جهاد. 38گفتار اول: جهاد در قرآن. 401-1- اهمیّت... 411-2- فضیلت... 44گفتار دوم: جهاد در روایات.. 462-1- اهمیّت... 462-2- فضیلت... 48فصل دوم: فلسفه‌ی جهاد در اسلام. 51گفتار اوّل: قرآن و فلسفه‌ی جهاد511-1- آزمودن مؤمنان. 511-2- جهاد مقیاس بازشناسی مؤمنان از منافقان. 521-3- جلوگیری از فساد و تباهی.. 531-4- فرمان جهاد، در جهت منافع و مصالح واقعی انسان. 541-5- گسترش حاکمیّت اسلام. 541-6- دفع ستم و ظلم.. 551-7- حفاظت از مراکز پرستش خداوند.. 55گفتار دوم: روایات و فلسفه‌ی جهاد562-1- دفاع از حقوق ستمدیدگان. 562-2- عزّت اسلام. 562-3- احقاق حق.. 562-4- بارور شدن درخت دین.. 572-5- زنده نمودن ارزش‌های اسلامی.. 58فصل سوم: اهداف جهاد. 60گفتار اوّل: هدف جهاد در قرآن. 601-1- اعتلای کلمه‌ی توحید و اقامه‌ی دین.. 601-2- دفاع. 61گفتار دوم: هدف جهاد در روایات.. 612-1- هدف در جهاد، هدایت است نه کشتن.. 612-2- رضایت خداوند و سبیل الله نه خصومت جنگی.. 632-3- اقامه‌ی دین و عدل.. 632-4- اعتلای کلمه‌ی خداوند در عالم.. 64فصل چهارم: شرایط جهاد در فقه. 65گفتار اول: اذن. 651-1- اذن در جهاد ابتدائی.. 651-2- اذن در جهاد دفاعی.. 67گفتار دوم: مرد بودن. 70گفتار سوم: آزاد بودن. 72گفتار چهارم: بالغ بودن. 73گفتار پنجم: عاقل بودن. 73گفتار ششم: سلامت جسم. 73گفتار هفتم: توانایی مالی.. 74گفتار هشتم: اجازهی پدر و مادر. 75بخش سوم: شهادت در فقهفصل اوّل: اهمیّت و فضیلت شهادت... 79گفتار اوّل: اهمیّت و فضیلت شهادت در قرآن. 791-1- حیات حقیقی.. 791-2- مغفرت... 801-4- اجر عظیم.. 811-5- بالاترین رستگاری و پیروزی.. 821-6- پایداری و از بین نرفتن اعمال.. 82گفتار دوم: اهمیّت و فضیلت شهادت در روایات.. 82فصل دوم: شهید کیست؟86گفتار اوّل: شاخص‌های شهادت.. 861-1- ایمان. 861-2- نیّت... 861-3- اطاعت از رهبری الهی.. 88گفتار دوم: چه کسی شهید است؟. 89گفتار سوم: چرا شهیدان زنده‌اند؟. 90فصل سوم: نتایج گسترش فرهنگ شهادت... 93گفتار اول: فرهنگ شهادت و نتایج گسترش آن. 93گفتار دوم: دلیل گسترش فرهنگ شهادت.. 96گفتار سوم: راهکارهای ترویج فرهنگ شهادت.. 97نتایج و پیشنهادهاأ) نتایج.. 99ب) پیشنهادها100فهرست منابع و مآخذ. 101چکیده‌ی انگلیسی.. 105