فهرست مطالبعنوان صفحه- چكيده 1-فصل اول 3- مقدمه 4- بيان مسئله 5- اهميت ضرورت پژوهش 6- هدف كلي 7-تعاريف نظري پژوهش 8-فصل دوم 9-رشد اجتماعي نوجوان 1 10- رشد اجتماعي نوجوان 2 13- رشد اخلاقي و اجتماعي جواني 15-رشد اجتماعي 16-تصميم دشوار براي ماهواره 17-تاثير مادر در رشد اجتماعي كودك 20-رشد بدني تند 21- رفتارهاي ناهنجار نوجوان 22-چرا رشد اجتماعي ضروري است 25-رشد و تكامل اجتماعي 26- تغيير رفتار اجتماعي در نوجواني 30-ديدگاه هاي مختلف در مورد رشد اجتماعي 31- تعريف ارتباط 33-كاركردهاي وسايل ارتباط جمعي 34-وضعيت تلويزيون ايران 37- اثرات ووسايل ارتباط جمعي 42- نقش آموزشي و آگاهي بخشي 43- رسالت ووظايف ارتباط جمعي 46-عوامل موفقيت رسانه ها در جلب مشاركت مردم 48- نقش رسانه ها در شگل گيري افكار عمومي 50- درد تنهايي 53- قضاوت 57- انتقاد 60- سوال هاي زياد و نامناسب 66- احساس گناه ، پشيماني ، تاسف 71- فصل سوم 73- جامعه آماري مورد مطالعه 74-تعيين حجم نمونه و روش نمونه گيري 75-روش اجراي پژوهش 79- فصل چهارم 81- مقدمه 82- جدول آماري پژوهش 83- فصل پنجم 86- بحث و نتيجه گيري 87- محدوديت هاي پژوهش 90- پيشنهادات پژوهش 91- منابع و ماخذ 92 چکيدهرشد اجتماعي فرآيندي است که از طريق آن فرد، آگاهيها، ارزشها، برقراري روابط اجتماعي و مهارتهاي اجتماعي را کسب مي کند و اين اکتسابات او را قادر مي سازند که با جامعه وحدت يابد و به نحوي انطباق يافته رفتار کند). نظيري، 1381)مسئله ماهواره در سطح بين الملل در سال 967 در کميته فرعي حقوقي استفاده صلح جويانه از فضاي ماوراي جو مطرح شد. يعني پخش مستقيم ماهواره هنگامي مورد توجه قرار گرفت که تحولات تکنولوژي آنچنان پيشرفته نبوده و به گفته دکتر داود باوند، کارشناس حقوق بين الملل و استاد دانشگاه هدف اوليه استفاده از ماهواره در دهه 60 بيشتر براي توسعه آموزش از جمله مبارزه با بي سوادي بود، بخصوص در جوامعي مثل: استراليا، روسيه و هند که قلمرو گسترده اي داشتند روستاهاي دور دست نمي توانستند از امکان آموزشي و تحصيل برخوردار باشند). هاشمي، (1381اينک در پژوهش حاضر نظر بر اين است که بدانيم اين تکنولوژي پيشرفته چه رابطه اي با رشد اجتماعي نوجوانان جامعه کنوني ما دارد؟ فرضيه هاي پژوهش عبارتند از:ـ بين تماشاي برنامه هاي ماهواره و رشد اجتماعي نوجوانان 15 الي 18 ساله رابطه وجود دارد.ـ بين دختران و پسران دبيرستاني در ميزان رشد اجتماعي تفاوت وجود دارد.جامعه آماري پژوهش حاضر عبارت است که از کليه نوجواناني که در سال تحصيلي 86-85 در دبيرستانهاي شهر ابهر مشغول به تحصيل مي باشند و نمونه پژوهش عبارت است از 30 نفر نوجواني با گرايش به برنامه هاي ماهواره که حداقل روزانه يک ساعت به تماشاي برنامه هاي تلويزيوني ماهواره مشغولند و 30 نفر نوجواني که هيچ علاقه اي به تماشاي اين برنامه ندارند. از اين ميان نيمي از اين افراد را دختران و نيمي ديگر را پسران تشکيل مي دهند.پس از انتخاب جامعه و نمونه تعدادي از نوجوانان مدارس دولتي انتخاب و پس از مصاحبه از آنان، نتايج دسته بندي شده و با توجه به اهداف و سوالات پژوهش مورد مطالعه و تجزيه و تحليل قرار گرفت که نتايج حاصل عبارتند از:1ـ رابطه معنا دار و معکوس بين تماشاي ماهواره و رشد اجتماعي وجود دارد بطوري که هر چه تمايل به تماشاي ماهواره بيشتر باشد رشد اجتماعي ضعيفتر خواهد بود.2ـ تفاوت بين دختران و پسران نوجوان در ميزان رشد اجتماعي معنا دار است. بدين صورت که پسران بيش از دختران رشد اجتماعي دارند. «فصل اول» مقدمهماهواره هاي تلويزيوني يکي از تکنولوژيهاي نوين ارتباطي هستند که قلمرو وسيعي از مناطق جغرافيايي را تحت پوشش خود قرار مي دهند. کشورها به مدد اين ابزار اطلاعات، اخبار و برنامه هاي گوناگوني را با اهداف مختلف سوار بر امواج نامرئي به فراسوي مرزهاي سياسي خود مي فرستند. اين تکنولوژي نيز همانند بسياري از ابداعات بشري آثار مثبت و منفي به دنبال دارد و اين نه به خاطر ذات تکنولوژي بلکه منبعت انديشه و افکار انسانهايي است که چنين وسايلي را به خدمت گرفته اند. آثار نامطلوب برخي از برنامه هاي ماهواره اي در زمينه هاي فرهنگي، اقتصادي و سياسي، همچنين نبودن مقررات حقوقي الزام اور در سطح بين المللي در مورد محتواي برنامه هاي ماهوارهاي تلويزيوني، باعث ايجاد و بروز برخي اختلاف نظرها ميان دولت ها شده و دولت ها را بر آن داشته که براي مصونيت فرهنگي، اجتماعي، اقتصادي و سياسي جامعه خود چاره جويي کنند). هاشمي، (1381نوجواني يک پديده اجتماعي است که شامل يک دوره طولاني گذرا از مرحله کودکي به مرحله بزرگسالي است و آن از جامعه اي به جامعه ديگر بر اساس ساختار و آداب و رسومش تغيير مي کند. در تاريخ بشر زماني بوده که نوجواني اصلا وجود نداشته است. يعني انتقال از مرحله کودکي به مرحله بزرگسالي، درست مثل انتقال از يک روز به روز ديگر به همراه برگزاري مراسم خاصي تحقق پيدا کرده است). جمالفر (1378اما پديد اي که مي تواند در دوران نوجواني باعث تغيير در ميزان رشد اجتماعي نوجوانان باشد، ماهواره و برنامه هاي ماهواره مي باشد. در پايان دوره نوجواني، رشد اجتماعي کامل مي شود و نوجوان به عنوان يک جوان اجتماعي وارد اجتماع مي شود. در صورتي که مفاهيمي مانند: هويت اجتماعي، انجام هويت، فرديت اجتماعي، طرز تفکر، دوستي با همسالان، برخورد با جنس مخالف، ايفاي نقش در ارتياط با والدين، مدرسه و ساير بزرگسالان و فعاليتهاي گروهي در ذهن نوجوانان شکل بگيرد، رشد اجتماعي مناسبي پيدا مي کند.لذا در پژوهش حاضر به بررسي اين نکته مي پردازيم که چه رابطه اي ميان تماشاي برنامه هاي ماهواره و ميزان رشد اجتماعي در نوجوانان وجود دارد.بيان مسئلهيکي از ويژگي هاي بارز روند نوجواني، اجتماعي شدن است. نوجواني مراحل مختلفي را طي مي کند تا به اجتماعي شدن دست يابد. اين مراحل عبارتند از:فاصله گرفتن از خانواده، دوست يابي، رشد اجتماعي، رشد بدني، رشد جسماني، رشد ذهني و رشد عاطفي.جوانان به منظور استحکام روابط اجتماعي خود و شکل گيري شخصيت اخلاقي، دائما معيارهاي اخلاقي را با خود مرور مي کنند و به منظور قضاوتهاي اخلاقي، معيارهاي مناسب اجتماعي و هنجارها را در نظر مي گيرند.در برنامه هاي ماهواره اي با معيارهاي جوامع گوناگون و هنجارها، قضاوتهاي اخلاقي و عقايد فرهنگ هاي مختلف جهان مواجه هستيم.نوجوانان و جوانان به راحتي مي توانند در جريان اين اطلاعات قرار گيرند. با توجه به اينکه رشد اجتماعي نوجوانان با شکل گيري شخصيت اخلاقي آنان ساخته مي شود، هوش، تفکر انتزاعي، ميزان رشد اخلاقي ـ اجتماعي دوره هاي قبلي فرد، ميزان تجارب، رشد عقلاني در مسائل اجتماعي، موقعيت هاي قبلي و بعدي فرد، اهداف، ميزان و دستيابي فرد به آزادي در تفکر و تصميم گيري، ميزان اطلاعات، مهارتها، نوع شغل، محل زندگي، انگيزه، شخصيت و هويت فرد، علائق و رغبتها، خانواده، مسائل اجتماعي ـ فرهنگي ـ سياسي ـ اقتصادي همگي با يکديگر ارتباط متقابل داشته و الزاما مي تواند تعيين کننده رشد اخلاقي ـ اجتماعي افراد باشد.لذا در پژوهش حاضر به دليل وجود مسئله مواجه نوجوانان با فرهنگهاي گوناگون بشري و تداخل آن با معيارهاي جامعه اسلامي کشورمان، تلاش مي شود تا رابطه ميان تماشاي برنامه هاي ماهواره اي و ميزان رشد اجتماعي نوجوانان جامعه نمونه مورد پژوهش بررسي شود.اهميت وضرورت پژوهشدر جامعه کنوني، والدين بيش از پيش در فکر رفتار و شخصيت فرزندان خود هستند. بسياري از والدين در پي راهکارهايي براي بهبود عملکرد کودکان و نوجوانان خود مي باشند. در اين ميان در پژوهش حاضر در جستجوي اين نکته هستيم که تماشاي برنامه هاي ماهواره اي تا چه ميزان مي تواند با رشد اجتماعي نوجوانان رابطه داشته باشد. آيا نوجواناني که روزانه حداقل دو ساعت به تماشاي برنامه هاي مختلف ماهواره اي مشغولند از رشد اجتماعي قابل ملاحضه اي در جامع برخوردارند و يا بلعکس.لذا ضروري به نظر مي رسد که در اين پژوهش رابطه ميان تماشاي برنامه هاي ماهواره اي و رشد اجتماعي نوجوانان شناخته شود، تا بدين وسيله والدين بتوانند با اطمينان بيشتري امکانات تماشا کردن يا تماشا نکردن اينگونه برنامه ها را براي فرزندان خود فراهم آورند و تصميم درستر را اتخاذ نمايند. اهداف پژوهشهدف کلي:هدف کلي پژوهش حاضر، همانا مشخص شدن اين نکته است که ماهواره اين تکنولوژي جديد انساني تا چه اندازه براي بشريت مفيد و با فايده و تا چه اندازه مخرب و نگران کننده است.هدف جزئي: 1ـ مي خواهيم دريابيم آيا تماشاي برنامه هاي ماهواره اي رابطه اي با ميزان رشد اجتماعي نوجوانان رشد اجتماعي و نوجوانان دبيرستاني دارد.2ـ مي خواهيم دريابيم ميانگين رشد اجتماعي نوجوانان دبيرستاني شهرستان ابهر تا چه ميزان است.3ـ دريابيم چه تفاوتي بين ميزان رشد اجتماعي دختران و پسران دبيرستاني وجود دارد.پرسشهاي پژوهش1ـ آيا بين تماشاي برنامه هاي ماهواره و رشد اجنماعي نوجوانان رابطه وجود دارد؟2ـ آيا رشد اجتماعي در دختران و پسران متفاوت است؟فرضيه هاي پژوهش1ـ بين تماشاي برنامه هاي ماهواره و رشد اجتماعي نوجوانان دبيرستاني رابطه وجود دارد.2ـ رشد اجتماعي در بين دختران و پسران دبيرستاني متفاوت است.تعاريف نظري پژوهشرشد اجتماعي: رشد اجتماعي به حالتي گفته مي شود که در آن جوان از حالت درون گرايي خارج شده، روابط اجتماعي خود را با ديگران بهبود بخشيده و سعي بر نزديک نمودن موازين و هنجارهاي اجنماعي با ايده آلهاي اجتماعي دارد.ماهواره هاي تلويزيوني: ماهواره هاي تلويزيوني يکي از تکنولوژيهاي نوين ارتباطي هستند که قلمرو وسيعي از مناطق جغرافيايي را تحت پوشش خود قرار مي دهند. کشورها به مدد اين ابزار اطلاعات، اخبار و برنامه هاي گوناگوني را با اهداف مختلف سوار بر امواج نامرئي به فراسوي مرزهاي سياسي خود مي فرستند. (هاشمي، 1381) ).تعاريف عملياتي پژوهشرشد اجتماعي: در پژوهش حاضر منظور از رشد اجتماعي نمره اي است که آزمودني در آزمون مقياس رشد اجتماعي وايلند، کسب مي کند.تماشاي برنامه هاي ماهواره: در پژوهش حاضر منظور افرادي هستند که حداقل روزانه به مدت يک ساعت به تماشاي برنامه هاي ماهواره اي مشغول هستند.متغيرهاي پژوهشمتغير مستقل: تماشاي برنامه هاي ماهواره ايمتغير وابسته: رشد اجتماعي «فصل دوم » رشد اجتماعي نوجوان 1در دوره نوجواني به خصوص در اواخر اين دوره، احساس عدالت مقايسه اي شکل مي گيرد و فرد علاقمند رفتار عادلانه افراد نسبت به خود مي باشد. نوجوانان معمولا در اين رابطه، والدين دوستان خود را براي پدر و مادرشان مثال مي زنند و در اين زمينه با آنها به بحث و گفتگو مي پردازند. مثلا رفتار آنها، وضعيت شغلي، اقتصادي آنها، وضعيت ظاهري آنها را به رخ والدين خود مي کشانند. يا رفتار والدين خود را با خواهر و برادران و خود وي مقايسه مي کنند و خواهان عدالت و رفتار درست والدين و اطرافيان مي باشند.به اين ترتيب شکل گيري مفهوم عدالت در محيط خانواده شروع شده و در زمينه هاي ديگر اجتماع رشد مي يابد.در مرحله سوم نوجواني) ورود مجدد به اجتماع( نوجوان سعي بر کاهش روابط شديد گذشته با گروه همسالان را دارد و اين موجب ايجاد ارتباطات ديگري در زمينه هاي مختلف اجتماعي مي گردد و چنانچه اين روند به خوبي پيش برود شاهد هويت منسجمي در پايان نوجواني خواهيم بود و پس از طي مراحل نوجواني، تمرينات زيادي انجام داده، کسب تجربه نموده، مهارتهاي لازم براي برقراري ارتباطات اجتماعي را بدست آورده و مي تواند نقش هاي مختلف اجتماعي از قبيل همسر، دانشجو، سرباز، شاغل و ... را ايفا نمايد.مفاهيم ارتباط اجتماعينکته مهمي که در شکل گيري هويت اجتماعي، انسجام هويت و فرديت اجتماعي مطرح است يادگيري مي باشد. همه رفتارها ياد گرفته مي شوند و از طريق تمرين تجربه مهارتهاي بسياري را به دست مي آورد. اين يادگيري در تعامل با شخصيت و خلق و خوي فرد قرار مي گيرد و موجب روابط اجتماعي بسياري مي گردد. مثلا چنانچه نوجوان داراي رفتار شادي باشد ديگران نيز وي را مورد پذرش قرار مي دهند. نوجوانان هنگام برقراري روابط اجتماعي، به طرز تفکر و انديشه ديگران در مورد خود اهميت بسياري مي دهند، به همين علت خود را طوري آماده مي کنند تا ديگران بپذيرند.مفاهيمي که در ارتباطات اجتماعي تشکيل مي شود عبارتند از:مفهوم نقش خود، ترکيب اجزا خود انگاره، دوستي با همسالان، چگونگي برخورد با جنس مخالف، ايفاي نقش در ارتباط با والدين، مدرسه و ساير بزرگسالان و فعاليت هاي گروهي.اين مفاهيم تاثير بسزايي بر تصورات نوجوان از پذيرش خود توسط ديگران به جاي مي گذارد. بنابراين در پايان دوره نوجواني، رشد اجتماعي کامل مي شود و نوجوان به عنوان يک جوان اجتماعي وارد اجتماع مي شود در صورتي که اين مفاهيم خوب در ذهن نوجوان شکل بگيرد هويت اجتماعي مناسبي پيدا مي کند. چنانچه هر يک از مفاهيمي که ذکر شد دچار مشکل باشند. و در نوجوان به درستي شکل نگيرند موجب ايجاد ناهنجاريها و انحرافاتي در نوجوانان مي گردند. مثلا عضويت در گروه هاي ضد اجتماعي مي تواند به عنوان رفتار ناهنجاري مطرح گردد که يکي از آثار آن ايجاد فاصله زياد بين والدين و نوجوان است. زيرا عضويت در گروه مستلزم فراموشي خود و جايگزيني خود در گروهي به جاي خود واقعي است.يا به طور مثال نوجواني که در پايان نوجواني که مي بايد روابط شديد قبلي با گروه همسالان کاهش يابد، سعي بر فاصله گرفتن از والدين و ارتباط شديد با دوستان دارد و نمي تواند با افراد ديگر و والدين ارتباط مناسبي برقرار نمايد، دچار مشکلاتي از جمله مشکلات اجتماعي خواهد شد و نياز به استفاده از روشهاي درماني و ارائه راهکارهاي مناسب به وي جهت فاصله گيري از دوستان است.يا در مورد افرادي که دچار نقص عضو هستند نيز ممکن است مشکلاتي در اين دوره پديد آيند. زيرا همانطور که گفته شد دوره نوجواني دوره اي است که فرد به نظرات و گرايشهاي اطرافيان و جامعه در مورد پذيرش خود اهميت بسياري مي دهد و حساسيت بسياري نسبت به رفتارها و برخوردهاي جامعه نسبت به نقص خود پيدا مي کند.در اين زمينه بايد افراد را تشويق نمود که نواقص خود را با يکسري تواناي هاي ديگر جبران کنند تا احساس عزت نفس و اعتماد به نفس کافي را بدست آورده، جامعه بتواند آنها را بپذيرد و به هويت اجتماعي دست يابند. نگرش، ديدگاه و فرهنگ مردم نيز نسبت به نقايص بايد تغيير کند و مردم بايد همه را به يک ديد بنگرند و به تواناييهاي افراد توجه کنند نه به نقايص آنها. زيرا در صورت عدم نگرش مثبت اجتماع نسبت به معلوليت فرد قادر نخواهد بود در جامعه ابراز وجود کند و در نتيجه هويت اجتماعي وي با مشکل مواجه مي شود.مثلا نوجوانان معلول جسمي مي توانند با تقويت تواناييهاي فکري و ذهني خود، نگرش مثبتي در خود نسبت به توانمنديهايش ايجاد کنند، به خود باوري برسند و بدون حساسيت بي مورد به نگرش جامعه سهي بر برقراري روابط با جامعه و رسيدن به اهداف خود داشته باشند.رشد اجتماعي نوجوان2يکي از ويژگي هاي بارز روند نوجواني، اجتماعي شدن است. نوجوان مراحل مختلفي را طي مي کند تا به اجتماعي شدن دست يابد. اين مراحل عبارتند از:فاصله گرفتن از خانواده، به منظور کسب استقلال: در اين مرحله، نوجوان در حالت خود ميان بيني قرار مي گيرد و سعي مي کند خود را پيدا کند. در اين مرحله ابتدا از مادر سپس از پدر فاصله مي گيرد. تواناييهاي ذهني جديدي از خود نشان مي دهد و به سطح خود مي رسد. تغييرات گسترده ارتباطي خود را دروني مي کند. نوجواني که ارتباط عاطفي شديدي دارد و والدين نيز تمايل به فاصله گرفتن او ندارند در زمينه شکل گيري هويت اجتماعي با مشکل مواجه خواهند شد.مرحله دوست يابي: روابط با دوستان هم جنس قوي مي شود که اين آغاز شکل گيري هويت اجتماعي است. دوست يابي و همانند سازي با دوستان موجب شکل گيري مناسبات اجتماعي و کشف هويت اجتماعي است. ارتباط و همانند سازي با بزرگسالان تا حدي براي او مشکل است زيرا در اين روابط نمي توانند اسستقلال عمل خود را بروز دهند.نوجوانان در اين مرحله دوستاني را انتخاب مي کنند که در بسياري از زمينه ها به شکل هم وجه مشترک داشته باشند و با آنها راحت بتوانند همانند سازي نمايد، به عبارت ديگر نوجوان در زمينه ارزشها، باورها، نگرشها و اعتقادات با دوستان خود همانند سازي مي کند تا با کمترين تضاد با آنها همخواني داشته باشد. از اين طريق نوجوان نشان مي دهد که خواستار فضاي آرام و در محيط دوستانه است. در زمينه سرگرميها و اوقات فراغت نيز با هم وجه مشترک دارند. صميميت و وفاداري نسبت به دوستان در اين دوره از اهميت بسزايي برخوردار است ) برخلاف دوره کودکي. ( نوجوان با بينش و آگاهي با دوستان خود صميميت برقرار مي کند ولي کودک: اولا آگاهي ندارد. دوما: دوستان براي او نقش همبازي دارند.بنابراين دوست يابي و همانند سازي با دوستان موجب شکل گيري مناسبات اجتماعي و کشف هويت اجتماعي نوجوان خواهد شد، يعني تمرين ارتباط اجتماعي و اجتماعي شدن، از طريق گروه همسالان صورت مي گيرد. هويت اجتماعي بخش مهمي از هويت نوجوان مي باشد. نوجوان از طريق هويت اجتماعي در دوره جواني به موفقيتهاي بسياري دست مي يابد و نداشتن هويت اجتماعي موجب انزوا و عدم توفيق او در دوره جواني خواهد شد.به طور مثال شخصي که فرصت شغلي بدست آورده مي تواند با هويت اجتماعي خود وارد اجتماع شده، با همکاران ارتباط صميمي برقرار کند، با دوستان و اقوام ارتباط داشته باشد و همکاري مناسبي با ديگران داشته باشد.
مقاله126-تاثير برنامه هاي ماهواره اي بررشد اجتماعي نوجوانان125ص
فهرست مطالبعنوان صفحه- چكيده 1-فصل اول 3- مقدمه 4- بيان مسئله 5- اهميت ضرورت پژوهش 6- هدف كلي 7-تعاريف نظري پژوهش 8-فصل دوم 9-رشد اجتماعي نوجوان 1 10- رشد اجتماعي نوجوان 2 13- رشد اخلاقي و اجتماعي جواني 15-رشد اجتماعي 16-تصميم دشوار براي ماهواره 17-تاثير مادر در رشد اجتماعي كودك 20-رشد بدني تند 21- رفتارهاي ناهنجار نوجوان 22-چرا رشد اجتماعي ضروري است 25-رشد و تكامل اجتماعي 26- تغيير رفتار اجتماعي در نوجواني 30-ديدگاه هاي مختلف در مورد رشد اجتماعي 31- تعريف ارتباط 33-كاركردهاي وسايل ارتباط جمعي 34-وضعيت تلويزيون ايران 37- اثرات ووسايل ارتباط جمعي 42- نقش آموزشي و آگاهي بخشي 43- رسالت ووظايف ارتباط جمعي 46-عوامل موفقيت رسانه ها در جلب مشاركت مردم 48- نقش رسانه ها در شگل گيري افكار عمومي 50- درد تنهايي 53- قضاوت 57- انتقاد 60- سوال هاي زياد و نامناسب 66- احساس گناه ، پشيماني ، تاسف 71- فصل سوم 73- جامعه آماري مورد مطالعه 74-تعيين حجم نمونه و روش نمونه گيري 75-روش اجراي پژوهش 79- فصل چهارم 81- مقدمه 82- جدول آماري پژوهش 83- فصل پنجم 86- بحث و نتيجه گيري 87- محدوديت هاي پژوهش 90- پيشنهادات پژوهش 91- منابع و ماخذ 92 چکيدهرشد اجتماعي فرآيندي است که از طريق آن فرد، آگاهيها، ارزشها، برقراري روابط اجتماعي و مهارتهاي اجتماعي را کسب مي کند و اين اکتسابات او را قادر مي سازند که با جامعه وحدت يابد و به نحوي انطباق يافته رفتار کند). نظيري، 1381)مسئله ماهواره در سطح بين الملل در سال 967 در کميته فرعي حقوقي استفاده صلح جويانه از فضاي ماوراي جو مطرح شد. يعني پخش مستقيم ماهواره هنگامي مورد توجه قرار گرفت که تحولات تکنولوژي آنچنان پيشرفته نبوده و به گفته دکتر داود باوند، کارشناس حقوق بين الملل و استاد دانشگاه هدف اوليه استفاده از ماهواره در دهه 60 بيشتر براي توسعه آموزش از جمله مبارزه با بي سوادي بود، بخصوص در جوامعي مثل: استراليا، روسيه و هند که قلمرو گسترده اي داشتند روستاهاي دور دست نمي توانستند از امکان آموزشي و تحصيل برخوردار باشند). هاشمي، (1381اينک در پژوهش حاضر نظر بر اين است که بدانيم اين تکنولوژي پيشرفته چه رابطه اي با رشد اجتماعي نوجوانان جامعه کنوني ما دارد؟ فرضيه هاي پژوهش عبارتند از:ـ بين تماشاي برنامه هاي ماهواره و رشد اجتماعي نوجوانان 15 الي 18 ساله رابطه وجود دارد.ـ بين دختران و پسران دبيرستاني در ميزان رشد اجتماعي تفاوت وجود دارد.جامعه آماري پژوهش حاضر عبارت است که از کليه نوجواناني که در سال تحصيلي 86-85 در دبيرستانهاي شهر ابهر مشغول به تحصيل مي باشند و نمونه پژوهش عبارت است از 30 نفر نوجواني با گرايش به برنامه هاي ماهواره که حداقل روزانه يک ساعت به تماشاي برنامه هاي تلويزيوني ماهواره مشغولند و 30 نفر نوجواني که هيچ علاقه اي به تماشاي اين برنامه ندارند. از اين ميان نيمي از اين افراد را دختران و نيمي ديگر را پسران تشکيل مي دهند.پس از انتخاب جامعه و نمونه تعدادي از نوجوانان مدارس دولتي انتخاب و پس از مصاحبه از آنان، نتايج دسته بندي شده و با توجه به اهداف و سوالات پژوهش مورد مطالعه و تجزيه و تحليل قرار گرفت که نتايج حاصل عبارتند از:1ـ رابطه معنا دار و معکوس بين تماشاي ماهواره و رشد اجتماعي وجود دارد بطوري که هر چه تمايل به تماشاي ماهواره بيشتر باشد رشد اجتماعي ضعيفتر خواهد بود.2ـ تفاوت بين دختران و پسران نوجوان در ميزان رشد اجتماعي معنا دار است. بدين صورت که پسران بيش از دختران رشد اجتماعي دارند. «فصل اول» مقدمهماهواره هاي تلويزيوني يکي از تکنولوژيهاي نوين ارتباطي هستند که قلمرو وسيعي از مناطق جغرافيايي را تحت پوشش خود قرار مي دهند. کشورها به مدد اين ابزار اطلاعات، اخبار و برنامه هاي گوناگوني را با اهداف مختلف سوار بر امواج نامرئي به فراسوي مرزهاي سياسي خود مي فرستند. اين تکنولوژي نيز همانند بسياري از ابداعات بشري آثار مثبت و منفي به دنبال دارد و اين نه به خاطر ذات تکنولوژي بلکه منبعت انديشه و افکار انسانهايي است که چنين وسايلي را به خدمت گرفته اند. آثار نامطلوب برخي از برنامه هاي ماهواره اي در زمينه هاي فرهنگي، اقتصادي و سياسي، همچنين نبودن مقررات حقوقي الزام اور در سطح بين المللي در مورد محتواي برنامه هاي ماهوارهاي تلويزيوني، باعث ايجاد و بروز برخي اختلاف نظرها ميان دولت ها شده و دولت ها را بر آن داشته که براي مصونيت فرهنگي، اجتماعي، اقتصادي و سياسي جامعه خود چاره جويي کنند). هاشمي، (1381نوجواني يک پديده اجتماعي است که شامل يک دوره طولاني گذرا از مرحله کودکي به مرحله بزرگسالي است و آن از جامعه اي به جامعه ديگر بر اساس ساختار و آداب و رسومش تغيير مي کند. در تاريخ بشر زماني بوده که نوجواني اصلا وجود نداشته است. يعني انتقال از مرحله کودکي به مرحله بزرگسالي، درست مثل انتقال از يک روز به روز ديگر به همراه برگزاري مراسم خاصي تحقق پيدا کرده است). جمالفر (1378اما پديد اي که مي تواند در دوران نوجواني باعث تغيير در ميزان رشد اجتماعي نوجوانان باشد، ماهواره و برنامه هاي ماهواره مي باشد. در پايان دوره نوجواني، رشد اجتماعي کامل مي شود و نوجوان به عنوان يک جوان اجتماعي وارد اجتماع مي شود. در صورتي که مفاهيمي مانند: هويت اجتماعي، انجام هويت، فرديت اجتماعي، طرز تفکر، دوستي با همسالان، برخورد با جنس مخالف، ايفاي نقش در ارتياط با والدين، مدرسه و ساير بزرگسالان و فعاليتهاي گروهي در ذهن نوجوانان شکل بگيرد، رشد اجتماعي مناسبي پيدا مي کند.لذا در پژوهش حاضر به بررسي اين نکته مي پردازيم که چه رابطه اي ميان تماشاي برنامه هاي ماهواره و ميزان رشد اجتماعي در نوجوانان وجود دارد.بيان مسئلهيکي از ويژگي هاي بارز روند نوجواني، اجتماعي شدن است. نوجواني مراحل مختلفي را طي مي کند تا به اجتماعي شدن دست يابد. اين مراحل عبارتند از:فاصله گرفتن از خانواده، دوست يابي، رشد اجتماعي، رشد بدني، رشد جسماني، رشد ذهني و رشد عاطفي.جوانان به منظور استحکام روابط اجتماعي خود و شکل گيري شخصيت اخلاقي، دائما معيارهاي اخلاقي را با خود مرور مي کنند و به منظور قضاوتهاي اخلاقي، معيارهاي مناسب اجتماعي و هنجارها را در نظر مي گيرند.در برنامه هاي ماهواره اي با معيارهاي جوامع گوناگون و هنجارها، قضاوتهاي اخلاقي و عقايد فرهنگ هاي مختلف جهان مواجه هستيم.نوجوانان و جوانان به راحتي مي توانند در جريان اين اطلاعات قرار گيرند. با توجه به اينکه رشد اجتماعي نوجوانان با شکل گيري شخصيت اخلاقي آنان ساخته مي شود، هوش، تفکر انتزاعي، ميزان رشد اخلاقي ـ اجتماعي دوره هاي قبلي فرد، ميزان تجارب، رشد عقلاني در مسائل اجتماعي، موقعيت هاي قبلي و بعدي فرد، اهداف، ميزان و دستيابي فرد به آزادي در تفکر و تصميم گيري، ميزان اطلاعات، مهارتها، نوع شغل، محل زندگي، انگيزه، شخصيت و هويت فرد، علائق و رغبتها، خانواده، مسائل اجتماعي ـ فرهنگي ـ سياسي ـ اقتصادي همگي با يکديگر ارتباط متقابل داشته و الزاما مي تواند تعيين کننده رشد اخلاقي ـ اجتماعي افراد باشد.لذا در پژوهش حاضر به دليل وجود مسئله مواجه نوجوانان با فرهنگهاي گوناگون بشري و تداخل آن با معيارهاي جامعه اسلامي کشورمان، تلاش مي شود تا رابطه ميان تماشاي برنامه هاي ماهواره اي و ميزان رشد اجتماعي نوجوانان جامعه نمونه مورد پژوهش بررسي شود.اهميت وضرورت پژوهشدر جامعه کنوني، والدين بيش از پيش در فکر رفتار و شخصيت فرزندان خود هستند. بسياري از والدين در پي راهکارهايي براي بهبود عملکرد کودکان و نوجوانان خود مي باشند. در اين ميان در پژوهش حاضر در جستجوي اين نکته هستيم که تماشاي برنامه هاي ماهواره اي تا چه ميزان مي تواند با رشد اجتماعي نوجوانان رابطه داشته باشد. آيا نوجواناني که روزانه حداقل دو ساعت به تماشاي برنامه هاي مختلف ماهواره اي مشغولند از رشد اجتماعي قابل ملاحضه اي در جامع برخوردارند و يا بلعکس.لذا ضروري به نظر مي رسد که در اين پژوهش رابطه ميان تماشاي برنامه هاي ماهواره اي و رشد اجتماعي نوجوانان شناخته شود، تا بدين وسيله والدين بتوانند با اطمينان بيشتري امکانات تماشا کردن يا تماشا نکردن اينگونه برنامه ها را براي فرزندان خود فراهم آورند و تصميم درستر را اتخاذ نمايند. اهداف پژوهشهدف کلي:هدف کلي پژوهش حاضر، همانا مشخص شدن اين نکته است که ماهواره اين تکنولوژي جديد انساني تا چه اندازه براي بشريت مفيد و با فايده و تا چه اندازه مخرب و نگران کننده است.هدف جزئي: 1ـ مي خواهيم دريابيم آيا تماشاي برنامه هاي ماهواره اي رابطه اي با ميزان رشد اجتماعي نوجوانان رشد اجتماعي و نوجوانان دبيرستاني دارد.2ـ مي خواهيم دريابيم ميانگين رشد اجتماعي نوجوانان دبيرستاني شهرستان ابهر تا چه ميزان است.3ـ دريابيم چه تفاوتي بين ميزان رشد اجتماعي دختران و پسران دبيرستاني وجود دارد.پرسشهاي پژوهش1ـ آيا بين تماشاي برنامه هاي ماهواره و رشد اجنماعي نوجوانان رابطه وجود دارد؟2ـ آيا رشد اجتماعي در دختران و پسران متفاوت است؟فرضيه هاي پژوهش1ـ بين تماشاي برنامه هاي ماهواره و رشد اجتماعي نوجوانان دبيرستاني رابطه وجود دارد.2ـ رشد اجتماعي در بين دختران و پسران دبيرستاني متفاوت است.تعاريف نظري پژوهشرشد اجتماعي: رشد اجتماعي به حالتي گفته مي شود که در آن جوان از حالت درون گرايي خارج شده، روابط اجتماعي خود را با ديگران بهبود بخشيده و سعي بر نزديک نمودن موازين و هنجارهاي اجنماعي با ايده آلهاي اجتماعي دارد.ماهواره هاي تلويزيوني: ماهواره هاي تلويزيوني يکي از تکنولوژيهاي نوين ارتباطي هستند که قلمرو وسيعي از مناطق جغرافيايي را تحت پوشش خود قرار مي دهند. کشورها به مدد اين ابزار اطلاعات، اخبار و برنامه هاي گوناگوني را با اهداف مختلف سوار بر امواج نامرئي به فراسوي مرزهاي سياسي خود مي فرستند. (هاشمي، 1381) ).تعاريف عملياتي پژوهشرشد اجتماعي: در پژوهش حاضر منظور از رشد اجتماعي نمره اي است که آزمودني در آزمون مقياس رشد اجتماعي وايلند، کسب مي کند.تماشاي برنامه هاي ماهواره: در پژوهش حاضر منظور افرادي هستند که حداقل روزانه به مدت يک ساعت به تماشاي برنامه هاي ماهواره اي مشغول هستند.متغيرهاي پژوهشمتغير مستقل: تماشاي برنامه هاي ماهواره ايمتغير وابسته: رشد اجتماعي «فصل دوم » رشد اجتماعي نوجوان 1در دوره نوجواني به خصوص در اواخر اين دوره، احساس عدالت مقايسه اي شکل مي گيرد و فرد علاقمند رفتار عادلانه افراد نسبت به خود مي باشد. نوجوانان معمولا در اين رابطه، والدين دوستان خود را براي پدر و مادرشان مثال مي زنند و در اين زمينه با آنها به بحث و گفتگو مي پردازند. مثلا رفتار آنها، وضعيت شغلي، اقتصادي آنها، وضعيت ظاهري آنها را به رخ والدين خود مي کشانند. يا رفتار والدين خود را با خواهر و برادران و خود وي مقايسه مي کنند و خواهان عدالت و رفتار درست والدين و اطرافيان مي باشند.به اين ترتيب شکل گيري مفهوم عدالت در محيط خانواده شروع شده و در زمينه هاي ديگر اجتماع رشد مي يابد.در مرحله سوم نوجواني) ورود مجدد به اجتماع( نوجوان سعي بر کاهش روابط شديد گذشته با گروه همسالان را دارد و اين موجب ايجاد ارتباطات ديگري در زمينه هاي مختلف اجتماعي مي گردد و چنانچه اين روند به خوبي پيش برود شاهد هويت منسجمي در پايان نوجواني خواهيم بود و پس از طي مراحل نوجواني، تمرينات زيادي انجام داده، کسب تجربه نموده، مهارتهاي لازم براي برقراري ارتباطات اجتماعي را بدست آورده و مي تواند نقش هاي مختلف اجتماعي از قبيل همسر، دانشجو، سرباز، شاغل و ... را ايفا نمايد.مفاهيم ارتباط اجتماعينکته مهمي که در شکل گيري هويت اجتماعي، انسجام هويت و فرديت اجتماعي مطرح است يادگيري مي باشد. همه رفتارها ياد گرفته مي شوند و از طريق تمرين تجربه مهارتهاي بسياري را به دست مي آورد. اين يادگيري در تعامل با شخصيت و خلق و خوي فرد قرار مي گيرد و موجب روابط اجتماعي بسياري مي گردد. مثلا چنانچه نوجوان داراي رفتار شادي باشد ديگران نيز وي را مورد پذرش قرار مي دهند. نوجوانان هنگام برقراري روابط اجتماعي، به طرز تفکر و انديشه ديگران در مورد خود اهميت بسياري مي دهند، به همين علت خود را طوري آماده مي کنند تا ديگران بپذيرند.مفاهيمي که در ارتباطات اجتماعي تشکيل مي شود عبارتند از:مفهوم نقش خود، ترکيب اجزا خود انگاره، دوستي با همسالان، چگونگي برخورد با جنس مخالف، ايفاي نقش در ارتباط با والدين، مدرسه و ساير بزرگسالان و فعاليت هاي گروهي.اين مفاهيم تاثير بسزايي بر تصورات نوجوان از پذيرش خود توسط ديگران به جاي مي گذارد. بنابراين در پايان دوره نوجواني، رشد اجتماعي کامل مي شود و نوجوان به عنوان يک جوان اجتماعي وارد اجتماع مي شود در صورتي که اين مفاهيم خوب در ذهن نوجوان شکل بگيرد هويت اجتماعي مناسبي پيدا مي کند. چنانچه هر يک از مفاهيمي که ذکر شد دچار مشکل باشند. و در نوجوان به درستي شکل نگيرند موجب ايجاد ناهنجاريها و انحرافاتي در نوجوانان مي گردند. مثلا عضويت در گروه هاي ضد اجتماعي مي تواند به عنوان رفتار ناهنجاري مطرح گردد که يکي از آثار آن ايجاد فاصله زياد بين والدين و نوجوان است. زيرا عضويت در گروه مستلزم فراموشي خود و جايگزيني خود در گروهي به جاي خود واقعي است.يا به طور مثال نوجواني که در پايان نوجواني که مي بايد روابط شديد قبلي با گروه همسالان کاهش يابد، سعي بر فاصله گرفتن از والدين و ارتباط شديد با دوستان دارد و نمي تواند با افراد ديگر و والدين ارتباط مناسبي برقرار نمايد، دچار مشکلاتي از جمله مشکلات اجتماعي خواهد شد و نياز به استفاده از روشهاي درماني و ارائه راهکارهاي مناسب به وي جهت فاصله گيري از دوستان است.يا در مورد افرادي که دچار نقص عضو هستند نيز ممکن است مشکلاتي در اين دوره پديد آيند. زيرا همانطور که گفته شد دوره نوجواني دوره اي است که فرد به نظرات و گرايشهاي اطرافيان و جامعه در مورد پذيرش خود اهميت بسياري مي دهد و حساسيت بسياري نسبت به رفتارها و برخوردهاي جامعه نسبت به نقص خود پيدا مي کند.در اين زمينه بايد افراد را تشويق نمود که نواقص خود را با يکسري تواناي هاي ديگر جبران کنند تا احساس عزت نفس و اعتماد به نفس کافي را بدست آورده، جامعه بتواند آنها را بپذيرد و به هويت اجتماعي دست يابند. نگرش، ديدگاه و فرهنگ مردم نيز نسبت به نقايص بايد تغيير کند و مردم بايد همه را به يک ديد بنگرند و به تواناييهاي افراد توجه کنند نه به نقايص آنها. زيرا در صورت عدم نگرش مثبت اجتماع نسبت به معلوليت فرد قادر نخواهد بود در جامعه ابراز وجود کند و در نتيجه هويت اجتماعي وي با مشکل مواجه مي شود.مثلا نوجوانان معلول جسمي مي توانند با تقويت تواناييهاي فکري و ذهني خود، نگرش مثبتي در خود نسبت به توانمنديهايش ايجاد کنند، به خود باوري برسند و بدون حساسيت بي مورد به نگرش جامعه سهي بر برقراري روابط با جامعه و رسيدن به اهداف خود داشته باشند.رشد اجتماعي نوجوان2يکي از ويژگي هاي بارز روند نوجواني، اجتماعي شدن است. نوجوان مراحل مختلفي را طي مي کند تا به اجتماعي شدن دست يابد. اين مراحل عبارتند از:فاصله گرفتن از خانواده، به منظور کسب استقلال: در اين مرحله، نوجوان در حالت خود ميان بيني قرار مي گيرد و سعي مي کند خود را پيدا کند. در اين مرحله ابتدا از مادر سپس از پدر فاصله مي گيرد. تواناييهاي ذهني جديدي از خود نشان مي دهد و به سطح خود مي رسد. تغييرات گسترده ارتباطي خود را دروني مي کند. نوجواني که ارتباط عاطفي شديدي دارد و والدين نيز تمايل به فاصله گرفتن او ندارند در زمينه شکل گيري هويت اجتماعي با مشکل مواجه خواهند شد.مرحله دوست يابي: روابط با دوستان هم جنس قوي مي شود که اين آغاز شکل گيري هويت اجتماعي است. دوست يابي و همانند سازي با دوستان موجب شکل گيري مناسبات اجتماعي و کشف هويت اجتماعي است. ارتباط و همانند سازي با بزرگسالان تا حدي براي او مشکل است زيرا در اين روابط نمي توانند اسستقلال عمل خود را بروز دهند.نوجوانان در اين مرحله دوستاني را انتخاب مي کنند که در بسياري از زمينه ها به شکل هم وجه مشترک داشته باشند و با آنها راحت بتوانند همانند سازي نمايد، به عبارت ديگر نوجوان در زمينه ارزشها، باورها، نگرشها و اعتقادات با دوستان خود همانند سازي مي کند تا با کمترين تضاد با آنها همخواني داشته باشد. از اين طريق نوجوان نشان مي دهد که خواستار فضاي آرام و در محيط دوستانه است. در زمينه سرگرميها و اوقات فراغت نيز با هم وجه مشترک دارند. صميميت و وفاداري نسبت به دوستان در اين دوره از اهميت بسزايي برخوردار است ) برخلاف دوره کودکي. ( نوجوان با بينش و آگاهي با دوستان خود صميميت برقرار مي کند ولي کودک: اولا آگاهي ندارد. دوما: دوستان براي او نقش همبازي دارند.بنابراين دوست يابي و همانند سازي با دوستان موجب شکل گيري مناسبات اجتماعي و کشف هويت اجتماعي نوجوان خواهد شد، يعني تمرين ارتباط اجتماعي و اجتماعي شدن، از طريق گروه همسالان صورت مي گيرد. هويت اجتماعي بخش مهمي از هويت نوجوان مي باشد. نوجوان از طريق هويت اجتماعي در دوره جواني به موفقيتهاي بسياري دست مي يابد و نداشتن هويت اجتماعي موجب انزوا و عدم توفيق او در دوره جواني خواهد شد.به طور مثال شخصي که فرصت شغلي بدست آورده مي تواند با هويت اجتماعي خود وارد اجتماع شده، با همکاران ارتباط صميمي برقرار کند، با دوستان و اقوام ارتباط داشته باشد و همکاري مناسبي با ديگران داشته باشد.