![احکام خبر و خبررساني در فقه اماميهword](http://kialink.ir/img_project/10573_1493327303.jpg)
چکيدهبررسي احکام خبر و خبررساني، با توجه به عصر ارتباطات و لزوم پاسخگويي فقه به مسائل جامعه از اهميت ويژه اي برخوردار است. در نوشتار حاضر به ماهيت خبر پرداخته شده و هجده عنوان فقهي خبر و خبررساني مورد بحث قرار گرفته است. اين عناوين عبارتند از: غيبت، تجسس، افشاي اسرار، نميمه، نشراكاذيب، بهتان، اضلال، اشاعه فحشاء، لهو، مدح من لايستحق المدح، تغرير جاهل، اضرار،سب و اهانت، اعانه بر اثم، اعانه برظالم، سرقت، تطفيف،اختلال نظام. در تمام عناوين، ادله فقهي، موارد استثناء و جواز به صورت مختصر بررسي شده اند. در پايان اين نوشتار به بررسيمصداقي عناوين فقهي خبر و خبررساني در برنامههاي تلویزيوني پرداخته شده است.اين رساله، متکفل برشمردن همه عنوانهاي فقهي است که در عرصه خبر و خبررساني، محدود کننده به شمار مي آيند. مي توان اين مختصر را درآمدي بر مجموعه بزرگ فقه رسانه به شمار آورد، هر چند موارد گفته شده در اين نوشته، شرط لازم و حداقل رسانه دين مدار است. كليد واژگان: خبر،خبررساني، غيبت، تجسس، افشاي اسرار، نميمه، نشر اكاذيب، بهتان، اضلال، اشاعه فحشاء، لهو، مدح من لايستحق المدح،تغريرجاهل،اضرار،سب و اهانت، اعانه بر اثم، اعانه برظالم،سرقت، تطفيف،اختلال نظام. فهرست1 پيشگفتار.............................................. .................................................................................................................... 21.1 مقدمه. 21.2 خبر. 21.2.1 اهميت بحث درباره خبر: ............................ ................................................................. 21.3 نگاهي به تحقيقات پيشين:. 31.4 ضرورت پژوهش:. 52 فصل اول: کليات........................................ ..................................................................................................... 92.1 آشنايي با ماهيت خبر. 92.1.1 تعريف خبر 92.1.2 ارزشهاي خبري: 102.1.3 ارزشهاي خبري از ديدگاه قرآن کريم:. . 172.1.4 بايد و نبايدهاي خبري: 183 فصل دوم :عناوين فقهي خبر و وظايف مخبر.. 303.1 غيبت(بد گويي):303.1.1 مفهوم غيبت در کلام علماي لغت: 303.1.2 مفهوم غيبت در کلام فقها:303.1.3 ادله حرمت غيبت: 333.1.4 حرمت استماع غيبت: 353.1.5 موارد جواز غيبت: 373.1.6 استفتائات درباره غيبت: 423.1.7 غيبت و روزنامه نگاري جنجالي: 433.2 تجسس( ورود به حريم خصوصي):. . 443.2.1 مفهوم تجسس: 443.2.2 ادله حرمت تجسس: 453.2.3 تجسس حرام و تجسس حلال: 483.2.4 تجسس و روزنامه نگاري تحقيقي: 503.3 افشاي اسرار ( انتشار مسائل خصوصي):. 533.3.1 مفهوم افشاي اسرار: 543.3.2 ادله حرمت افشاي اسرار: 543.3.3 اسراري که افشاي آنها جايز است:553.3.4 افشاي اسرار دولتي و مرتبط با امنيت و منافع كشور:. . 573.3.5 افشاي اسرار و ورود به حريم خصوصي افراد:. . 573.4 نميمه(سخن چيني):. 593.4.1 مفهوم نميمه: 593.4.2 ادله حرمت نميمه: 593.4.3 نميمه و هياهوي رسانه اي: 613.5 نشر اكاذيب (نشر مطالب غير واقع):. 623.5.1 مفهوم كذب: 623.5.2 ادله حرمت دروغ و نشر اكاذيب: 663.5.3 ترويج بدعت در دين: 683.5.4 مواردي که نشر اكاذيب و اخبار دروغ مجاز است:693.5.5 نشر اكاذيب و روزنامه نگاري زرد:. . 723.6 بهتان (نسبت دادن غير واقع به ديگري):. 743.6.1 مفهوم بهتان: 743.6.3 بهتاندر دستورالعمل برنامه سازي BBC:...................... ................................................... 763.7 اضلال(پيام گمراه کننده):. 773.7.1 مفهوم اضلال: 773.7.2 ادله حرمت كتب ضاله: 783.7.3 استفاده از "مغالطات" براي گمراه کردن مردم:. . 803.7.4 اضلال و روزنامه نگاري تکثرگرا: 813.8 اشاعه فحشاء(انتشار بي بند و باري اخلاقي):. 823.8.1 مفهوم اشاعه فحشاء: 823.8.2 ادله حرمت اشاعه فحشاء: 833.8.3 حرمت تشبيب بالمرئه الاجنبيه (اظهار عشق به زن نامحرم):. 843.8.4 اشاعه فحشاء و روزنامه نگاري هرزه نگارانه:. . 853.9 لهو (بيهوده گويي):. 873.9.1 مفهوم لهو: 873.9.2 ادله حرمت لهو: 883.9.3 لهو و روز نامه نگاري عامه پسند:. . 893.10 مدح من لا يستحق المدح (ستايش ناروا):. 903.10.1 ادله حرمت مدح من لا يستحق المدح:. . 903.10.2 مدح من لا يستحق المدح و آگهيهاي تجاري:. . 913.11 تغرير جاهل )فريفتن نادان):. 933.11.1 مفهوم تغرير: 933.11.2 ادله حرمت تغرير جاهل: 943.11.3 تغرير جاهل و فريب افکار عمومي:........................... .............................................................. 953.12 اضرار(ضرر زدن به غير):. 963.12.1 مفهوم ضرر: 963.12.2 ادله حرمت اضرار: 973.12.3 اضرار و آزادي مطلق رسانههاي جمعي:. . 983.13 سب واهانت(بد زباني):. 1003.13.1 مفهوم سب و اهانت در کلام فقهاء:. . 1003.13.2 ادله حرمت سب واهانت: 1013.13.3 سب و اهانت در دستور العمل برنامه سازي BBC:. . 1043.14 اعانه براثم(کمک به گناه کردن):. 1043.14.1 مفهوم اعانه براثم: 1043.14.2 ادله حرمت اعانه براثم: 1063.14.3 شروط تحقق اعانه بر اثم: ............................ ................................................................. 1073.14.4 اعانه بر اثم و رفتار تقليدي ناهنجار مخاطبان:............... ................................... 1093.15 اعانه به ظالم (کمک کردن به ستمگر):. 1113.15.1 مفهوم اعانه به ظالم: 1113.15.2 ادله حرمت اعانه به ظالم: 1113.15.3 اعانه بر ظالم و روزنامه نگاري استبدادي:. . 1133.15.4 امر به معروف و نهي از منکر رسانههاي خبري:.................. ......................................... 1153.16 سرقت (تجاوز پنهاني به حقوق ديگري):. 1163.16.1 مفهوم سرقت: 1163.16.2 جرم سرقت در نوشتههاي فقهي: 1173.16.3 ادله حرمت سرقت: 1173.16.4 سرقت و حقوق معنوي: 1173.17 تطفيف (کم فروشي):. 1213.17.1 مفهوم تطفيف: 1213.17.2 ادله حرمت تطفيف: 1223.17.3 كم فروشي در رسانههاي جمعي: 1233.18 اختلال نظام(از هم گسيختگي امور مردم):. 1243.18.1 مفهوم نظام و امنيت عمومي: 1253.18.2 ادله حرمت اختلال نظام: ............................ ................................................................. 1264 فصل سوم: بررسي عناوين فقهي خبر در برنامههاي تلويزيوني (بررسي برنامههاي نود و هفت) 1314.1 معرفي برنامه نود. 1314.1.1 بررسي برنامه نود: (گفتگو با دکتر محمد دادکان رئيس اسبق فدراسيون فوتبال) 1334.2 معرفي برنامه هفت. 1344.2.1 بررسي برنامه هفت: (گفتگو با خانم فريماه فرجامي بازيگر سينما). 1365 منابع و مآخذ.. 1385 منابع و مآخذ.. 1395.1 کتب و مقالات. 1395.2 منابع اينترنتي. 144علم فقه پي گير تحقق سلامت، هدايت و عدالت در جامعه است و اين سه ابتناء تامي بر آگاهيهاي اجتماعي دارند . اين علم نميتواند در قبال خبر و رسانههاي جمعي كه حامل و ناقل بخش مهمي از آگاهيهاي اجتماعي هستند، برخوردي خنثي و يا غير ناظر به ماهيت و كاركرد آنها داشته باشد. اين مدعا با شواهدي از نقل و نيز عقل قابل تأييد است.فقه در لغت به معناي فهم است و همين واژه در اصطلاح فقهاء به معناي آشنايي با احكام فرعي شرعي است، كه از راه ادله تفصيلي آن يعني قرآن، روايات ،عقل و اجماع بدست ميآيد و فقيه امروزه به فردي اطلاق ميشود كه داراي قدرت استنباط احكام فرعي شرعي از راه ادله تفصيلي آن باشد.ارتباطات و خبررساني قدمتي به طول حيات بشر دارد، که به دليل گرايشهاي فطري انسان به برقراري رابطه با ديگران و پيدايش زندگي اجتماعي همواره جزء جدايي ناپذير زندگي بشر بوده است. اما امروزه با پيدايش وسايل ارتباطي جديد و توسعه شبكههاي ارتباطي شكل و كاركرد ارتباط، دگرگونيهاي اساسي پيدا كرده به طوري كه در دهههاي اخير « انقلاب ارتباطي » رخ داده است.در نتيجه اين دگرگوني، وسايل ارتباطي بر زندگي ما سايه افكنده و ناديده گرفتن آنها ممكن نيست و مطالعه پيامدهاي مختلف اين پديده و تلاش براي استفاده مطلوب از آن ضرورت دارد. اطلاع رساني و انتشار سريع اخبار و نيز كاهش يا حذف فاصله زماني و مكاني ، يكي از پيامدها و كاركردهاي وسايل ارتباطي جديد است.با توجه به جايگاه و اهميت موضوع خبر و خبررساني، نوشتار حاضر در صدد سازمان دهي به بحث « نظارت بر اطلاعات» از منظر فقه اماميه ميباشد.درباره موضوعات فقهي مورد بحث در اين تحقيق، بحثهاي مفصل و دقيق بسياري در کتابهاي فقهي مطرح شده است، اما در باب ارتباط ميان عناوين فقهي و موضوعات خبر و خبرگزاري، سوابق قابل توجهي وجود ندارد. با اين حال به مرور سوابق مرتبط با اين مقوله ميپردازيم:1) كتاب "پژوهشي فقهي در خبر و خبرگزاري"، جواد فخار طوسي، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي، 1385.اين کتاب به بررسي فقهي خبر و خبرگزاري پرداخته و احکام فقهي مربوط به مبدا و مقصد خبر را بيان مي کند ، در فصل اول، بخش تکاليف و وظايف مخبر چهار عنوان فقهي خبر از قبيل، افشاي اسرار، اشاعه فحشاء، تجسس و نشر اکاذيب به خوبي بررسي شده است. اين کتاب مرتبط ترين تحقيق به نوشتار حاضر مي باشد.2) حقوق و تکاليف خبرنگار در فقه اماميه، مقاله اي که توسط حسينعلي سعدي به رشته تحرير در آمده است. نکته مهم در اين مقاله بررسي عناوين فقهي تجسس، افشاي اسرار و اضلال مي باشد.3)كتاب" خبر و خبررساني در قرآن كريم"، عليرضا پويا ، انتشارات دانشكده صدا و سيما،1384نکته مهمي که در اين کتاب بدان پرداخته شده است، ديدگاه قرآن درباره محتواي خبر و همچنين درباره نحوه ارائه خبر مي باشد.