چکیدهیکی از آسیبهای مهمی که امنیت اقتصادی کشورها را مورد تهدید قرار میدهد، پدیدهی فساد و جرم اقتصادی است. این موضوع به خصوص در مورد کشورهایی که دارای اقتصاد رانتی هستند دارای ابعاد و مظاهر آشکارتری است و حقوق کیفری ایران نشان میدهد که یا اصلاً جرمی با این عنوان فساد اقتصادی در قانون کیفری ایران وجود ندارد یا تحت عنوان دیگری، جرمانگاری شده است و یا قانون کیفری ایران قسمتی از آن جرم را و نه به طور کامل مورد توجه قرار داده است. البته در قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392 اشاره شده است که،اخلال در نظام اقتصادی کشور به طور گسترده یکی از مصادیق افساد فی الارض میباشد که در این مورد نیز، قانون نارساست. بررسیها نشان میدهد که پدیدهی فساد و جرم اقتصادی ابتدا امنیت اقتصادی جوامع متأثر میسازد و از سوی دیگر تصور جامعه و جهانی امن و بدون توجه به کارکردهای اقتصاد و روابط اقتصادی، بیهوده و تحقق ناپذیر مینماید.در این پژوهش راهکارهای مبارزه با برخی از مهمترین مصادیق فساد اقتصادی و همچنین کنوانسیونهای مریدا و 2007 بررسی خواهد شد. کلید واژه ها:فساد اقتصادی-کنوانسیون مریدا- کنوانسیون 2007-اقتصاد رانتی.فهرست مطالبعنوان صفحهچکیدهمقدمه...................................................................................................................................................................1کلیات پژوهش1-بيان مساله......................................................................................................................................................52- اهمیت و ضرورت پژوهش..........................................................................................................................73-اهداف پژوهش..............................................................................................................................................94-. سوال پژوهش.............................................................................................................................................105-فرضیه پژوهش..............................................................................................................................................106-تعریف واژههای کلیدی پژوهش..................................................................................................................107-ادبیات نظری پژوهش....................................................................................................................................13الف- سابقه و پیشینه پژوهشهای داخلی.......................................................................................................14ب- سابقه و پیشینه پژوهشهای خارجی.........................................................................................................26مقدمه.................................................................................................................................................................28بخش نخست:چارچوب تبیین مفاهیم(معنی شناسی،عوامل بازدارنده و...)گفتار اول:مفهوم شناسی،عوامل و پسامدها.........................................................................................................33الف-تعريف فساد از نظر لغوي..........................................................................................................................33ب-تعريف فساد بر مبناي افكار عمومي‌جامعه...................................................................................................33ج-تعريف فساد از ديدگاه منافع عمومي............................................................................................................34د-تعريف فساد اقتصادي....................................................................................................................................34ه- فساد اقتصادی از نظر قانون...........................................................................................................................35گفتار دوم:راهکارهای پیشگیری از فساد اقتصادی............................................................................................35الف1- روش‌هاي پيشگيري از فساد اقتصادي...................................................................................................40ب- پيشگيري اجتماعي از فساد اقتصادي....................................................................................................... 40ج- پيشگيري در مقررات ملي و فراملي............................................................................................................41د-پيشگيري وضعي............................................................................................................................................43گفتار سوم:عوامل مؤثر بر گسترش فساد اقتصادی.............................................................................................50الف ـ عوامل اداري و مديريتي...........................................................................................................................51ب ـ عوامل فرهنگي و اجتماعي........................................................................................................................52ج ـ عوامل سياسي.............................................................................................................................................52د ـ عوامل اقتصادي............................................................................................................................................52بخش دوم: فساد اقتصادی در کنوانسیون مریدا وگروه ولسبورگ 2007گفتار اول:تعريف و تاريخچه کنوانسيون مريدا و گروه ولسبورگ 2007.......................................................... 56الف-کنوانسیون مریدا.......................................................................................................................................56الف-1- سابقه شکلي............................................................... .........................................................................66الف-2- سابقه ماهوي....................................................................................................................................... 70ب-گروه ولسبورگ کنوانسیون 2007...............................................................................................................72گفتار دوم- شناخت آثار فساد اقتصادی.............................................................................................................76الف-نهادهاي مستقل و دايمي براي مبارزه با فساد در كشورهاي مختلف جهان...............................................82ب- اهداف و فعاليتهاي اصلي در يك برنامة كلي ضد فساد.........................................................................85گفتار سوم: بررسی برخی مصادیق فساد اقتصادی..............................................................................................87الف-پولشويي..................................................................................................................................................87الف1-تاريخچه پولشويى..................................................................................................................................88الف2-شيوههاى پولشويى................................................................................................................................ 90الف3-مراحل عمليات پولشويى........................................................................................................................91الف4-اثرات پولشويى بر اقتصاد.......................................................................................................................92الف5-مبارزه با پولشويى..................................................................................................................................93الف6-مبانى بينالمللى مبارزه با پولشويى.........................................................................................................95الف7-ايران و قانون مبارزه با جرم پولشويى....................................................................................................96ب- رشــوه در روابـط خارجي........................................................................................................................98ب1- ارتشاي مـقامات سازمان‌هاي بين‌المللي...................................................................................................98ب2- رشـــــــــــــوه در بخش خصوصي.................................................................................................99ب3-تفاوت رشوه در بخش خصوصي و دولتي..............................................................................................99ج– اختلاس....................................................................................................................................................100بند اول - اختلاس اموال در بخش دولتي........................................................................................................100بند دوم - اختلاس اموال در بخش خصوصي..................................................................................................101-نتیجهگیری و پیشنهادها1-نتيجه‌گيري .................................................................................................................................................1032-پيشنهادها.....................................................................................................................................................109منابع و مواخذ..................................................................................................................................................110 فهرست ضمائمضمیمه1:متن کامل کليات قانون مبارزه با جرم پولشويى............................................................................. 1ضمیمه2:کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با فساد(کنوانسيون مریدا)................................................4 مقدمهامروزهفعالیتهاياقتصاديوتجاريدراستقراروثباتسیاسیکشورهانقش مهمیرابازيمیکنندومعادلاتسیاسیدنیاوروابطدویاچندجانبهکشورها براساسقدرتاقتصاديوبازرگانیآنهارقممیخورد. یکیازبزرگتریندغدغههايجهانیجامعهبشري،نحوهبرخوردباجرایمسازمانیافتهی فراملیوریشهکنکردناینجرایمباهمکاريکلیهدولتهايجهاناست . گسترش جرایمسازمانیافتهفراملیایننکتهرابهاثباترسانیدهاستکهنهتنهاهیچدولتیاز بلایايآندراماننیستبلکهبهخاطرسازماندهیپیچیدهوفرامرزيآنهیچدولتی نمیتواندبهتنهاییبهمقابلهوانهداماینشبکههابپردازد. با ابراز نگرانی از وخامت، مشکلات و تهدیدات ناشی از فساد نسبت به ثبات و امنیت جوامع که به سنتها و ارزشهای دموکراسی، ارزشهای اخلاقی و عدالت لطمه میزند و توسعه پایدار و حاکمیت قانون را به خطر میاندازد؛ با درنظر داشتن این موضوع که پیشگیری و ریشهکنی فساد مسؤولیت تمامی کشورها است و این‌که آنها باید با یکدیگر و با حمایت و دخالت افراد و گروههای خارج از بخش دولتی مثل جامعه مدنی، سازمانهای غیردولتی و سازمانهای جامعه مدار همکاری کنند، البته درصورتی که قرار باشد تلاشهای آنها در این زمینه مؤثر باشد.کنوانسيون مريداابزاري سودمند در اختيار دولت و ملتها براي دستيابي به اهداف خود قرار خواهد داد تا عملا ً از شر مصيبتي که همه کشور ها با آن رو به رو هستند و بر روابط ميان شهروندان، و نيز روابط بین شهروندان و مقامات تأثيرگذار است، خلاص شوند.اين پيمان کمک ميکند تا دولتهاي مختلف به درک متقابل دست يابند، و يک دستور کار چند شيوهاي را که حقوق و وظايف هريک از دولتها وکشورها در آن تعيين گرديده، اتخاذ کنند. قطعاً عوامل متعدد اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و ... در ظهور و بروز مفاسد و جرائم اقتصادی موثر و دخیل هستند که امکان برشماری همه آنها در این مجال مختصر نیست. محققان و صاحب نطران در این زمینه به عوامل موثر بسیاری اشاره داشته اند. رهبر معظم انقلاب در این باره میفرمایند: "اگر دست مفسدان و سوء استفادهکنندگان از امکانات حکومتی قطع نشود و اگر امتیاز طلبان و زیاده خواهان پر مدعا و انحصار جو طرد نشوند و سرمایهگذار و تولیدکننده و اشتغالطلب، همه احساس ناامنی و نومیدی خواهند کرد و کسانی از آن به استفاده از راههای نامشروع و غیر قانونی تشویق خواهند شد(خامنه ای،1380) در این بیانات امتیازطلبی و زیادهخواهی از مولفههای مهم و از عواملی تلقی شده که برخی افراد و گروههای انسانی را به راههای نامشروع و غیرقانونی که از آن به فساد و جرم اقتصادی یاد کردیم، میکشاند.در همین راستا یکی از اقدامات موثر بینالمللی برای مقابله با فساد اداری و مالی، تصویب کنوانسیون مریدا (کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با فساد مصوب سال 2003 سازمان ملل) را فراهم نموده است. این سند زمینهی یک همکاری بینالمللی برای مبارزه و پیشگیری از فساد را فراهم نموده است. تصویب این کنوانسیون توسط مقنن ایران در تاریخ 20/8/1387 الزاماتی را ایجاد نموده است، زیرا در این کنوانسیون ج