عنوانصفحهچکیده.............................................. 1پیشگفتار........................................... 2فصل اول: کلیات...................................................................................................................................4الف) بیان مسئله و شرح تحقیق......................... 4ب) محتوی پایان نامه................................. 5ج) اهميت و ضرورت انجام تحقيق.......................... 7د) پیشینه تحقیقات انجام شده.......................... 7ه) جنبه جديد بودن و نوآوري تحقيق.................... 7و) اهداف مشخص تحقيق................................. 8ز) محل اجراي مطالعه موردي........................... 8ح)سوالات تحقيق....................................... 8ط) فرضيه هاي تحقيق............................................................................................................................8ی) کلید واژه .........................................................................................................................................9فصل دوم: تبیین مفاهیم.............................. 11بخش اول : تعاریف.............................................................................................................................. 11گفتار اول: طرح مطلب...........................................................................................................................11گفتار دوم: مفهوم مسئولیت مدنی مالک................. 131-معانی و مفهوم مسئوليت مدني....................... 132- مسئوليت قراردادي................................ 153- مسئوليت مدني خارج از قرارداد.................... 154- مفهوم مسئولیت مدنی در حقوق انگلیس (شبه جرم)..... 185- مسئولیت قراردادی و قهری در تأسیسات صنعتی نفت و گاز 20گفتار سوم: منابع قانونی مسئولیت مالک تأسیسات صنعتی. 231- در حقوق ایران................................... 242- در حقوق انگلستان................................ 25بخش دوم: مبنای مسئولیت مالک تأسیسات صنعتی نفت وگاز.. 25گفتار اول:طرح مطلب................................................................................................................... 25گفتار دوم: تحليل مسئوليت مالک تاسیسات صنعتی بر مبناي نظريه تقصير 26گفتار سوم: تحليلي بر نظريه مسئوليت محض درمسئولیت ناشی از مالکیت تأسیسات صنعتی...................................... 29گفتار چهارم: مقايسه نظريه تقصير و مسئوليت محض در حقوق ایران و انگلیس................................................... 32گفتار پنجم: بررسي قاعده فقهي لاضرردر مسئولیت ناشی از مالکیت 33 الف:دلالت قاعده ي لاضرر در مسئوليت................... 33ب: قاعده لاضررو مسئولیت ناشی از مالکیت............. 35فصل سوم :رویکردها ................................ 37بخش اول :مسئولیت مدنی مالک تأسیسات صنعتی............ 37گفتار اول:بيان مطلب................................ 37گفتار دوم :خسارات حاصل از ويراني و عيب تأسيسات صنعتي38گفتارسوم :مسئولیت ناشی از عدم مراقبت ونگهداری تأسیسات صنعتی 39گفتارچهارم :مسئوليت مالک تأسیسات در حقوق ايران..... 41گفتارپنجم:مسئولیت مالک بنا وتأسیسات درحقوق انگلیس.. 44بخش دوم: رابطه سبیت در مسئولیت ناشی از مالکیت تأسیسات صنعتی 46گفتار اول: مفهوم رابطه سببیت....................... 46گفتار دوم: بررسی اجتماع اسباب...................... 471- نظریه برابری اسباب.............................. 472- نظریه سبب نزدیک یا آخرین سبب.................... 483- نظریه سبب مناسب (متعارف)........................ 494- نظریه سبب مقدم در تأثیر......................... 49گفتار سوم: نظریه قابل قبول در حقوق ایران........... 51گفتار چهارم: رابطه سببیت ناشی از مالکیت تأسیسات صنعتی در حقوق انگلیس............................................. 51الف : سبب واقعی ................................... 52ب : غیرمستقیم بودن خسارت (غیرقابل پیش بینی بودن ضرر) 54بخش سوم: مسئوليت مالک ناشي از تأسيسات صنعتی خطرناك.. 56گفتار اول: طرح مطلب................................ 56گفتار دوم: مسئولیت ناشی از سرایت آتش از تأسیسات صنعتی 581- در حقوق ایران ................................. 582- در حقوق انگلیس.................................. 59گفتارسوم: تأثير هشدارها قبل از حادثه در تأسيسات صنعتي نفت و گاز 601- طرح مطلب........................................ 602- قاعده تحذیر ( اَعذَرَ مَن حَذَّر ) و مسئوليت ناشي از مالكيت تأسيسات صنعتي................................................... 613- قاعد تحذیر و رابطه سببیت......................... 624- شرايط اعمال قاعده............................... 625- مواد و تطبيق قاعده در حقوق ايران................ 646- نقش هشدارها در حقوق انگليس...................... 667- حسن نيت هشدار دهنده رافع مسئوليت مدني........... 68بخش چهارم: اسباب خارجي و اثر آن در مسئوليت ناشي از مالكيت تأسيسات صنعتي نفت و گاز..................................... 68گفتار اول: تأثیر قوه قاهر در مسئوليت ناشي از مالكيت 68گفتار دوم: تقصير زيان ديده در مسئوليت ناشي از مالكيت 72گفتار سوم: دخالت شخص ثالث در مسئولیت ناشی از مالکیت 74فصل چهارم: مسئولیت دولت ناشی از مالکیت تأسیسات صنعتی نفت وگاز 77 بخش اول : مسئولیت ناشی از مالکیت تأسیسات دولتی نفت وگاز 77گفتاراول: شناسایی مالک تأسیسات صنعتی نفت و گاز..... 79گفتار دوم : مسئولیت مدنی دولت در حقوق ايران........ 79گفتارسوم:بررسی برخي مواداساسنامه شرکت ملی نفت در ارتباط با مسئولیت ناشی از مالکیت............ 82گفتارچهارم: مسئولیت دولت ناشی از مالکیت در حقوق انگلیس 83بخش دوم:مسئولیت کارفرمایان ناشی از تأسیسات صنعتی..................................................................... 84گفتار اول:بیان مطلب................................ 84گفتار دوم: مسئولیت کارفرما در حقوق ایران........... 85گفتار سوم : مسئولیت کارفرما در حقوق انگلیس......... 87بخش سوم:مسئولیت مالک تأسیسات صنعتی ناشی از لطمه به محیط زیست ....................................... 89گفتار اول:بیان مطلب ............................... 89گفتاردوم :عوامل خارج از اراده مالک در خسارات زیست محیطی .......................................................90الف:قوه قهريه...................................... 90ب:اضطرار........................................... 90.ج:ضرورت ........................................... 90گفتار سوم : آثار مسئولیت مالک تأسیسات صنعتی ناشی از خسارت به محیط زیست............................................... 91گفتارچهارم :اصل پرداخت آلوده ساز................................................ 93فصل پنجم: طریقه جبران خسارت ناشی از مسئولیت مالک تأسیسات صنعتی 95 بخش اول: راههای جبران خسارات ناشي از مالكيت تأسیسات صنعتي 95گفتار اول:بيان مطلب................................ 95الف: اعاده وضع سابق................................ 97ب:جبران خسارت از طریق دادن معادل ریالی.............. 97گفتار دوم:اصل جبران کامل خسارت ناشی از مسئولیت مالک.............................................................. 97بخش دوم: تأثیر گسترش بیمه در جبران خسارت ناشی از مالکیت تأسیسات صنعتی................................................... 98گفتار اول :بيان مطلب .............................. 98گفتاردوم: بیمه مسئولیت صنایع و تأسیسات............. 99گفتارسوم: کاربرد اصول بیمه در بیمه تأسیسات صنعتی... 991- ریسک موضوع بیمه................................. 1002- ریسک موضوع بیمه تأسیسات صنعتی نفت و گاز......... .100گفتارچهارم: استثناهای قانونی ریسک بیمه............. 1011- جنگ، شورش و خرابکاری............................ 1032- ایراد خسارات عمدی............................... 103گفتارپنجم:رابطه حقوق بیمه و حقوق مسئولیت مدنی...... 104نتیجه گیری و پیشنهادات............................. 104نتیجه.............................................. .107 پیشنهادات.......................................... .112فهرست منابع........................................ 114منابع بنیادی : .................................... .114منابع فارسی :...................................... .114مقالات و پایان نامه ها :............................ 116منابع انگلیسی :.................................... .117پیوستها............................................ .117پیوست 1 : پیوست شماره 1 : متن ماده واحده قانون منع احداث بنا وساختمان در طرفین خطوط لوله مصوب 31/3/1350 ...............................................................................................................................118پیوست 2 : نمودار سازمانی دادگاههای حقوقی انگلیس..... 119پیوست 3 : متن و ترجمه قانون متصرفین سال1984 انگلستان120پيوست شماره 4 : متن و ترجمه قانون متصرفین سال1957 انگلستان125 چکیدهامروزه یکی از مسائلی که در مسئولیت مدنی قابل طرح است مسئولیت مدنی ناشی از مالکیت می باشد. مبنای اصلی مسئولیت مدنی لزوم جبران خسارت وارده به زیان دیده است و مبنای دیگری که در مسئولیت مالک می تواند موثر باشد همان مسئولیت ناشی از مالکیت است. مالکیت بطور مطلق سبب مسئولیت نیست بلکه نحوه مراقبت و نگهداری از اموال ضمان آور خواهد بود حال این اموال می تواند منقول، غیرمنقول، خطرناک، بی خطر، عمومی و یا خصوصی باشد.در ماده 333 قانون مدنی موضوع مسئولیت مالک بنا و کارخانه آمده است و شرط اصلی مسئولیت مالک را اثبات تقصیر مالک و مصادیق تسبیب ورود خسارت به زیان دیده دانسته است ضمن اینکه اطلاع مالک از وجود عیب در بنا و عدم مراقبت او نیز از شروط مسئولیت آمده است و سوال قابل طرح این است که مسئولیت مالک تأسیسات صنعتی مبتنی بر تقصیر است یا سایر نظریه ها از جمله نظریه خطر و مسئولیت محض ، برخی از حقوقدانان معتقدند صرف مالکیت مسئولیت زا بوده و در صورت ورود ضرر ناشی از مالکیت و تضییع حقوق و منافع زیان دیده، مالک ضامن است. سوال اینجاست حقوق ایران در خصوص مسئولیت ناشی از مالکیت تاسیسات صنعتی خطرناک ، تا چه اندازه می توانند به زیان دیده در جبران خسارات ناشی از مالکیت این گونه تأسیسات کمک کند و نقش قوه قهریه در مسئولیت ناشی از مالکیت به چه میزان است .در مقام مقایسه با حقوق انگلیس چه پاسخ هایی برای پرسش های تحقیق خواهیم داشت و حدود رابطه سببیت ناشی از مالکیت در هر دو کشور چگونه است. همچنین نقش بیمه های مسئولیت در این گونه تأسیسات در نظام حقوقی ایران با مقایسه حقوق انگلیس مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در بخشی جداگانه ای در مورد تأسیسات خطرزا با ورود به مباحث فقهی از جمله قاعده تحذیر و قاعده اقدام به بحث هشدارهای قبل از وقوع خسارت در مسئولیت ناشی از مالکیت خواهیم پرداخت واینکه با توجه به ماده واحده قانون منع احداث بنا و ساختمان در طرفین خطوط لوله انتقال گاز مصوب 1350 و قانون اساسنامه شرکت نفت مصوب 1356 به عنوان قوانین خاص وزارت نفت،آیا در صورت ورود خسارات مالی و جانی به اشخاص در حریم ایمنی اینگونه تاسیسات مالک مسئول است و با عنایت به اجمال مسئولیت مالک در حقوق ایران با بررسی حقوق انگلیس و مقایسه آن با قواعد عمومی مسئولیت در ایران، مسئولیت ناشی از مالکیت این گونه تاسیسات، مورد مطالعه و تحقیق قرار می گیرد. کلید واژه ها: مسئولیت مدنی، مسئولیت ناشی از مالکیت بنا، تقصیر، رابطه سببیت، حقوق انگلیس، تأسیسات صنعتی نفت و گاز،بیمه مسئولیت پیشگفتار مسئولیت مدنی یکی از مهمترین بخشهای حقوق مدنی است. در عصر جدید و صنعتی شدن جوامع بشری و گسترش علوم و فنون از یک طرف و توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها از طرف دیگر، نیاز جامعه امروزه بشر را به یک نظام حقوقی استوار با هدف بالا بردن سطح عدالت بیش از پیش محسوس نموده است.نگاهی کوتاه به تولیدات نوظهور صنعتی و تنوع همه جانبه آن و پیچیدگی روش بهره برداری از آن و مخاطراتی که در کنار فواید آن زندگی انسان را تهدید می کند و نگرش به فعالیتهای انسانی، تنوع و وسعت دامنه مسئولیتهای تولید، توزیع و مصرف را نشان می دهد. در قلمرو مسئولیت قهری و قانونی، مسئولیت مدنی، مسئولیت حقوقی است که شخص مسئول را وادار به جبران زیانهای پدید آمده از رفتار زیانبارش می سازد. مسئولیت مدنی در معنی اعم خود در برابر مسئولیت کیفری است و مسئولیت مدنی در معنی اخص آن عبارت از مسئولیت حقوقی قهری در برابر مسئولیت قراردادی می باشد الزامات خارج از قرارداد تکالیفی است که در نتیجه امر مشروع یا نامشروعی، بدون آنکه قرارداد صحیحی در میان باشد پدید می آید. قانون مدنی مواد 301 تا 337 خود را به این الزامات که بدون قرارداد حاصل می شود اختصاص داده است. مبنای الزامات خارج از قرارداد نفع رسیده به یک شخص یا خسارات وارده به اوست و اینگونه الزامات همیشه ناشی از یک واقعه حقوقی نافع یا مضر است ایفای ناروا، اداره مال غیر استیفاء از عمل یا مال غیر، غصب، اتلاف و نسبیت الزامات خارج از قرارداد می باشند و امروزه اتلاف و تسبیب بحث شده است.موضوع مسئولیت ناشی از مالکیت مربوط به مبحث تسبیب است .قانون مسئولیت مدنی مصوب 1339 نیز به این دو عنوان مسئولیت مدنی به معنای خاص آن پرداخته است. و مسئولیت مدنی به معنای خاص آن عبارت است از تکلیف شخص به جبران زیانی که بر اثر عمل نامشروع (به جز غصب) به دیگری بطور غیرمستقیم و از طریق ایجاد سبب وارد می شود.قانون مدنی ایران علی رغم تبعیت از فقه اسلام که قاعده لاضرر در آن به عنوان قاعده ای جهت حفظ نظم اجتماع مورد تأکید بزرگان دین قرار گرفته لیکن در زمینه مسئولیت مدنی بسیار ناقص و نارسا می باشد و حقوقدانان عزیز کشور نیز کمتر گرایش به طرح مسائل مسئولیت مدنی داشته اند به نحوی که در خصوص مسائل نو مسئولیت مدنی و مسئولیتهای خاص، تألیفات انگشت شماری دیده می شود به عنوان مثال در مورد مسئولیت ناشی از مالکیت تأسیسات صنعتی که موضوع این پایان نامه است به جرأت می توان گفت حتی یک کتاب هم در کشور یافت نمی شود. و علی رغم جدید بودن موضوع تنها می بایست براساس قواعد عمومی مسئولیت و مقررات عمومی آن موضوعات را استخراج نمود.در حالی که امروزه در حقوق فرانسه و همچنین کامن لا و انگلیس، مسئولیت مدنی در حفظ نظام اجتماع و تنظیم روابط افراد جامعه اهمیت و نقش ویژه ای پیدا نموده است. در حقوق انگلیس و کامن لا اشخاصی که به فعالیت های فوق العاده خطرناک(Activities Abnormally Dangerous) مانند نگهداری مواد قابل اشتعال و قابل انفجار ،خطوط فشار قوی برق ،ذخیره آب وغیره(خطوط لوله نفت و گاز) می پردازند ،بدون اثبات تقصیرشان ،نسبت به زیان های ناشی از این گونه فعالیت ها مسئول شناخته می شوند زیرا انجام دهندگان فعالیتهای یاد شده با اثبات این امر که خسارت ،ناشی از قوه قاهره یا فعل اشخاص ثالث بوده است ،از مسئولیت بری می شوند به عبارت دیگر باید رابطه سببیت مستقیم بین زیان وفعالیت وجود داشته باشد.در حقوق ایران سه نوع مسئولیت وجود دارد : مسئوليت قهري ناشي از عمل شخص،مسئوليت قهري ناشي از عمل غير كه خود دو حالت دارد: حالت اول در موردي است كه شخص در قبال اعمال كسي كه لازم است از او مراقبت كند مسئول مي باشد مانند مسئولیت سرپرست بر صغیر و حالت دوم موردي است كه متبوع، مسئول اعمال تابع خود است مثل مسئولیت کارفرما در قبال کارگر و نوع سوم ، مسئوليت قهري ناشي از اثر شيء و يا حیوان كه شامل مسئوليت محافظ عمارت و بنا در مقابل اثر انهدام بنا، مسئوليت محافظ حیوان و مسئوليت ادوات مكانيكي يا اشيايي كه حفاظت از آنها نيازمند تلاش خاص است.که موضوع این تحقیق ، این نوع از مسئولیت است.امروزه ضرورت تصویب قوانین جامع و هماهنگ با خطرات ناشی از زندگی صنعتی بیشتر احساس می گردد.حقوق تطبیقی به ما کمک میکند تا با تدوین قواعد و قوانین به روز شده ابهامات واجمال قوانین خود را مرتفع سازیم.وظیفه حقوقدانان ، دانش پژوهان رشته حقوق است تا با مطالعه در تحولات قانون گذاری و سیستم های مختلف حقوقی نظرات علمی خود را بیان کنند تا به قانونگذاران کمک کند قوانینی کارامد و مناسب تدوین و تصویب نمایند. فصل اولحق هر کس را بدهبه دیگران ضرر نزن اوپلین[1] الف) بیان مسئله و شرح تحقیقغلام همت آن عارفان باهنرم که یک صواب ببینند و صدخطا بخشند در حقوق ایران مسئولیت مالک و ناشی از اشیاء مایملک و در تصرف مبتنی بر تقصیری است که با کوتاهی در انجام وظیفه حفاظت و مراقبت، محقق می شود و زیان دیده ملزم به اثبات آن است. البته در خصوص مالکیت ناشی از وسائل نقلیه، مسئولیت مالک مفروض است و جز با اثبات دخالت قوه قهریه منتفی نمی شود. مسئولیت مدنی ناشی از مالکیت و وظیفه حفاظت و مراقبت از اموال و اشیاء، در حال گسترش است و سهولت جبران خسارت و حمایت از زیان دیده بدون نیاز به اثبات تقصیر در کشورهای متمدن و صنعتی در حال توسعه است. در حقوق ایران نیز نیاز به اصلاح مقررات گذشته و بازنگری در آنها به جهت علوم و فنون و صنایع جدید روز به روز افزایش پیدا نموده است.با توجه به اینکه در حقوق ما تقصیر به عنوان مبنای مسئولیت مدنی پذیرفته شده است و مسئولیت بدون تقصیر و مسئولیت محض، استثناء بر قاعده مذکور به شمار می آید. با توجه به نظریه خطر و یا همان مسئولیت بدون تقصیر همین که مالکی زیانی ناشی از مالکت خود ببار آورد ملزم به جبران آن است و زیان دیده تنها کافی است وجود ضرر و رابطه بین ضرر و فعل یا ترک خوانده را ثابت کند و نیازی به اثبات تقصیر نمی باشد و یا در مسئولیت ناشی از مالکیت اموال و اشیاء براساس نظریه مسئولیت محض زیان دیده تنها لازم است عیب مال را ثابت کند و نیازی به اثبات تقصیر مالک ندارد. این در حالی است که در حقوق کامن لا و رویه های قضایی انگلیس با طرح نظریه تقابل خطر و خطرات معقول همچنین نقش علل موجهه در معاف کردن ایجاد کننده خطر و تصور مسئولیت بدون عاملیت و مسئولیت محض زیان دیده و موارد دیگر، دیدگاه متفاوتی نسبت به حقوق ایران دارد.امروزه در بیشتر کشورها از جمله انگلیس مسئولیت فردی [1]- اوپلین حقوقدانان رومی این سه اصل را جزو اصول بنیادین حقوق دانسته است.بادینی ، 1384