چكيده :نقش و اهميت موضوع مزيت نسبي در طراحي سياست هاي تجاري كشورها و گزينش روندهاي مناسب توليد و صادرات كالا ، امري انكارناپذير است ؛ بطوريكه در حال حاضر بخش عمده اي از مباحثات و مذاكرات بين المللي در زمينة تجارت ، به ارائه راهكارهايي جهت رفع نواقص بازارها و هدايت بازارها به سمت وسوي بهرهمندي از مزيت نسبي اختصاص يافته است . در اين ميان عوامل مختلفي در هر يك از مراحل توليد ، صادرات و تقاضاي كالا ، مزيت نسبي يك كشور را متأثر ميسازند و اين امر موجب ايجاد تغيير در جايگاه كشورها به لحاظ برخورداري از مزيت نسبي در عرصة بين المللي شده است . اين امر ما را بر آن مي دارد كه نسبت به بررسي مزيت نسبي كالاهاي توليدي - صادراتي در كشور اقدام نمائيم .هنر-صنعت فرش دستباف از جمله صنايعي است كه طي سالهاي اخير شاهد نوسانات شديد در روند توليد و صادرات آن بوده ايم . بر همين اساس تحقيق حاضر سعي دارد ضمن معرفي شاخص هاي مختلف تعيين مزيت نسبي ، به اندازه گيري مزيت نسبي كشور در زمينه توليد و صدور فرش دستباف و ارزيابي نقش عوامل مؤثر بر آن بپردازيم . به اين منظور ، شاخص مزيت نسبي آشكار شده (RCA) جهت محاسبة مزيت نسبي كشور در صادرات فرش دستباف ، شاخص هزينه منابع داخلي (DRC) جهت محاسبة مزيت نسبي كشور در توليد فرش دستباف و كشش قيمتي تابع تقاضاي جهاني فرش دستباف ايران به منظور محاسبة مزيت نسبي رقابتي كشور مطمح نظر قرار گرفته اند .نتايج حاصل از محاسبه شاخص RCA حاكي از آن است كه ايران طي سالهاي مورد بررسي داراي مزيت نسبي در زمينة صادرات فرش دستباف بوده است (RCA>1) . البته تخمين تابع روند تغييرات شاخص RCA نشان دهندة نوسانات شديد وضعيت مزيت نسبي كشور در زمينة صادرات اين كالا مي باشد . تخمين كشش قيمتي تابع تقاضاي جهاني فرش دستباف ايران ، نمايانگر چسبندگي شديد مقدار تقاضاي فرش ايران با قيمت فروش آن در سطح بين المللي است (E>1) . محاسبات انجام شده در خصوص شاخص DRC نيز حكايت از آن دارد كه كشور در زمينة توليد فرشهاي اعلاباف 60 رج تمام ابريشم در استانهاي آذربايجان شرقي و قم و فرشهاي معمولي باف 50-45 رج در استانهاي اصفهان و خراسان داراي مزيت نسبي و در توليد فرشهاي درشت باف 30 رج در استان همدان از عدم مزيت نسبي برخوردار است .به منظور تحليل نتايج بدست آمده ، ضمن محاسبة نرخ ارز غايي ، قيمت غايي فروش، ارزش غايي مواد اولية داخلي و نهاده هاي قابل تجارت به كار رفته در توليد هر مترمربع فرش دستباف ، اقدام به محاسبه و تحليل كشش ارزي و قيمتي DRC و همچنين كشش DRC نسبت به تغييرات ارزش مواد اولية داخلي و ارزش نهاده هاي قابل تجارت نموده ايم . مهمترين عوامل مؤثر در مزيت نسبي كشور در توليد و صادرات فرش دستباف نيز در قالب سؤالات پرسشنامه هاي تحقيق و در سطح ميدان تحقيق (استانهاي آذربايجان شرقي ، قم ، اصفهان ، خراسان و همدان) مورد پرسش قرار گرفته و نتايج بدست آمده با استفاده از نرم افزار spss مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته و با بكارگيري روشهاي تحليل آماري (توصيفي و استنباطي) نسبت به ارزيابي نقش عوامل مذكور بر مزيت نسبي كشور اقدام شده است . تعداد صفحات 345 word فهرست مطالبعنوان صفحهچكيده فصل اول: كليات1-1- مقدمه 22-1- اهميت تحقيق 23-1- فرضيات تحقيق 45-1- روش شناسي تحقيق 56-1- سابقه تحقيق 67-1-فصل بندي و رئوس مطالعات تحقيق 8فصل دوم: مباني نظري اصل مزيت نسبي1-1-2- راهبردهاي درونگراي توسعه اقتصادي 112-1-2- راهبردهاي برونگراي توسعه اقتصادي 132-2-2- تفسير نوين نقش تجارت بين الملل 183-2- مباني تئوريك تجارت بين الملل و مزيت نسبي 191-3-2- ديدگاه مزيت مطلق آدام اسميت 192-3-2- ديدگاه مزيت نسبي ديويد ريكاردو 203-3-2- مزيت نسبي و هزينه فرصت هاي از دست رفته 214-3-2- ديدگاه مزيت نسبي هكشر – اوهلين (نظريه جديد تجارت بين الملل) 215-2- شكاف فن آوري و پويايي در مزيت نسبي 294-2- مزيت نسبي و سودآوري تجارت بين الملل 241-6-2- مزيت نسبي بالفعل اسمي 363-6-2- مزيت نسبي بالقوه اسمي 364-6-2- مزيت نسبي بالقوه حقيقي 36فصل سوم: روش شناسي تعيين مزيت نسبي1-3- شاخص هاي مزيت نسبي آشكارشده (RCA) 411-1-1-3- معيار سهم صادرات 421-2-1-3- شاخص بالاسا (BAL) 432-2-1-3- شاخص دانگز – ريدل (DR) 453-2-1-3- شاخص هاي خالص يونيدو 451-3-1-3- نگرش درآمدي 462-3-1-3- نگرش رتبه اي 464-3-1-3- نگرش درآمدي – ثبات 472-3- محدوديت هاي شاخص هاي RCA 483-3- شاخص هاي مبتني بر روش هاي اقتصادسنجي 491-3-3- تخمين توابع عرضه و تقاضاي محصول 492-3-3- روش ديك 521-5-3- معيار هزينه منابع داخلي (DRC) 551-1-5-3- پيشينه كاربرد و فرمول محاسباتي DRC 2-1-5-3- تعريف قيمت هاي سايه اي و نقش آن در محاسبه DRC 583-1-5-3- تبديل عوامل توليد خارجي به داخلي و وضعيت DRC 632-5-3- معيار نرخ حمايت مؤثر (EPR) 653-5-3- معيار تجزيه و تحليل منافع اقتصادي (SBA) يا سودآوري خالص اجتماعي (NSP) 654-5-3- معيار الگوي داده – ستانده، برنامه ريزي و هزينه منابع داخلي 661-1-6-3- نقش مشخصه هاي تقاضا در بازارهاي هدف بر ايجاد مزيت نسبي رقابتي 717-3-بررسي مباني نظري نمونه گيري و انجام فعاليت ميداني تحقيق 752-7-3- روش هاي مختلف نمونه گيري در تحقيقات ميداني 773-7-3- انواع نمونه گيري احتمالي (تصادفي) 782-3-7-3- نمونه گيري تصادفي سيستماتيك 793-3-7-3- نمونه گيري تصادفي خوشه اي 804-3-7-3- نمونه گيري تصادفي طبقه بندي شده 805-7-3- روش تجزيه و تحليل اطلاعات حاصله از فعاليت ميداني تحقيق 832-6-7-3- آمار استنباطي 851-2-6-7-3- تحليل آزمون ناپارامتريك چي دو 852-2-6-7-3- تحليل عامل (Factor Analysis) 862-1-4- محاسبه مزيت نسبي در صادرات فرش دستباف ايران 943-1-4- بررسي روند تغييرات شاخص RCA در صادرات فرش دستباف كشور 1004-1-4- بررسي نقش عوامل مؤثر بر مزيت نسبي در صادرات فرش دستباف كشور 1011-3-4- نحوه كاربرد معيار DRC در محاسبه مزيت نسبي كشور در توليد فرش دستباف 1322-3-4- نحوه برآورد قيمت هاي سايه اي به منظور محاسبه مزيت نسبي حقيقي كشور در توليد فرش دستباف 1331-2-3-4- برآورد قيمت سايه اي عوامل داخلي توليد فرش دستباف 1333-3-4- محاسبه مزيت نسبي در توليد فرش دستباف 1433-4-3-4- ويژگيهاي فني بافت در قالي هاي آذربايجان 1484-4-3-4- آناليز قيمت تمام شدة توليد فرش دستباف در استان آذربايجان شرقي 1505-4-3-4- محاسبه مزيت نسبي توليد فرش دستباف در استان آذربايجان شرقي 1511-5-3-4- پيشينة قالي بافي در قم 1772-5-3-4- ويژگيهاي فني بافت در قالي هاي قم 1783-5-3-4- ويژگيهاي ظاهري قالي هاي قم 1795-5-3-4- محاسبه مزيت نسبي توليد فرش دستباف در استان قم 1811-6-3-4- پيشينة قالي بافي در اصفهان 2052-6-3-4- ويژگيهاي ظاهري قالي هاي معاصر اصفهان 2064-6-3-4- آناليز قيمت تمام شدة توليد فرش دستباف در استان اصفهان 2101-7-3-4- پيشينة قالي بافي در خراسان 2362-7-3-4- ويژگيهاي ظاهري و فني بافت قالي در مهمترين مراكز قالي بافي در استان خراسان 2374-7-3-4- محاسبه مزيت نسبي توليد فرش دستباف در استان خراسان 245 5-7-3-4-تجزيه و تحليل آماري نقش عوامل مؤثر بر مزيت نسبي در توليد فرش دستباف در استان خراسان 2478-3-4- بررسي مزيت نسبي توليد فرش دستباف در استان همدان 2691-8-3-4- پيشينة قالي بافي در همدان 2692-8-3-4- ويژگيهاي ظاهري قالي هاي همدان 2704-8-3-4- آناليز قيمت تمام شدة توليد فرش دستباف در استان همدان 2745-8-3-4- محاسبه مزيت نسبي توليد فرش دستباف در استان همدان 2751-9-3-4- تجزيه و تحليل نرخ ارز غايي 2992-9-3-4- تجزيه و تحليل قيمت غايي فروش هر متر مربع فرش دستباف 3013-9-3-4- تجزيه و تحليل ارزش غايي مواد اوليه داخلي هر متر مربع فرش دستباف 303 عنوان صفحه5-9-3-4- تجزيه و تحليل كشش ارزي DRC 3066-9-3-4- تجزيه و تحليل كشش قيمتي DRC 3077-9-3-4- تجزيه و تحليل كشش DRC نسبت به ارزش مواد اوليه داخلي 3088-9-3-4- تجزيه و تحليل كشش DRC نسبت به ارزش نهاده هاي قابل تجارت 3099-9-3-4- ارزيابي عوامل مؤثر بر مزيت نسبي كشور در توليد فرش دستباف براساس مطالعات ميداني تحقيق 310فصل پنجم: نتيجه گيري و پيشنهاداتفهرست منابع 343پيوست 345
گزارش طرح تحقيقاتي بررسي مزيت نسبي در توليد و صادرات فرش دستباف ايران
چكيده :نقش و اهميت موضوع مزيت نسبي در طراحي سياست هاي تجاري كشورها و گزينش روندهاي مناسب توليد و صادرات كالا ، امري انكارناپذير است ؛ بطوريكه در حال حاضر بخش عمده اي از مباحثات و مذاكرات بين المللي در زمينة تجارت ، به ارائه راهكارهايي جهت رفع نواقص بازارها و هدايت بازارها به سمت وسوي بهرهمندي از مزيت نسبي اختصاص يافته است . در اين ميان عوامل مختلفي در هر يك از مراحل توليد ، صادرات و تقاضاي كالا ، مزيت نسبي يك كشور را متأثر ميسازند و اين امر موجب ايجاد تغيير در جايگاه كشورها به لحاظ برخورداري از مزيت نسبي در عرصة بين المللي شده است . اين امر ما را بر آن مي دارد كه نسبت به بررسي مزيت نسبي كالاهاي توليدي - صادراتي در كشور اقدام نمائيم .هنر-صنعت فرش دستباف از جمله صنايعي است كه طي سالهاي اخير شاهد نوسانات شديد در روند توليد و صادرات آن بوده ايم . بر همين اساس تحقيق حاضر سعي دارد ضمن معرفي شاخص هاي مختلف تعيين مزيت نسبي ، به اندازه گيري مزيت نسبي كشور در زمينه توليد و صدور فرش دستباف و ارزيابي نقش عوامل مؤثر بر آن بپردازيم . به اين منظور ، شاخص مزيت نسبي آشكار شده (RCA) جهت محاسبة مزيت نسبي كشور در صادرات فرش دستباف ، شاخص هزينه منابع داخلي (DRC) جهت محاسبة مزيت نسبي كشور در توليد فرش دستباف و كشش قيمتي تابع تقاضاي جهاني فرش دستباف ايران به منظور محاسبة مزيت نسبي رقابتي كشور مطمح نظر قرار گرفته اند .نتايج حاصل از محاسبه شاخص RCA حاكي از آن است كه ايران طي سالهاي مورد بررسي داراي مزيت نسبي در زمينة صادرات فرش دستباف بوده است (RCA>1) . البته تخمين تابع روند تغييرات شاخص RCA نشان دهندة نوسانات شديد وضعيت مزيت نسبي كشور در زمينة صادرات اين كالا مي باشد . تخمين كشش قيمتي تابع تقاضاي جهاني فرش دستباف ايران ، نمايانگر چسبندگي شديد مقدار تقاضاي فرش ايران با قيمت فروش آن در سطح بين المللي است (E>1) . محاسبات انجام شده در خصوص شاخص DRC نيز حكايت از آن دارد كه كشور در زمينة توليد فرشهاي اعلاباف 60 رج تمام ابريشم در استانهاي آذربايجان شرقي و قم و فرشهاي معمولي باف 50-45 رج در استانهاي اصفهان و خراسان داراي مزيت نسبي و در توليد فرشهاي درشت باف 30 رج در استان همدان از عدم مزيت نسبي برخوردار است .به منظور تحليل نتايج بدست آمده ، ضمن محاسبة نرخ ارز غايي ، قيمت غايي فروش، ارزش غايي مواد اولية داخلي و نهاده هاي قابل تجارت به كار رفته در توليد هر مترمربع فرش دستباف ، اقدام به محاسبه و تحليل كشش ارزي و قيمتي DRC و همچنين كشش DRC نسبت به تغييرات ارزش مواد اولية داخلي و ارزش نهاده هاي قابل تجارت نموده ايم . مهمترين عوامل مؤثر در مزيت نسبي كشور در توليد و صادرات فرش دستباف نيز در قالب سؤالات پرسشنامه هاي تحقيق و در سطح ميدان تحقيق (استانهاي آذربايجان شرقي ، قم ، اصفهان ، خراسان و همدان) مورد پرسش قرار گرفته و نتايج بدست آمده با استفاده از نرم افزار spss مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته و با بكارگيري روشهاي تحليل آماري (توصيفي و استنباطي) نسبت به ارزيابي نقش عوامل مذكور بر مزيت نسبي كشور اقدام شده است . تعداد صفحات 345 word فهرست مطالبعنوان صفحهچكيده فصل اول: كليات1-1- مقدمه 22-1- اهميت تحقيق 23-1- فرضيات تحقيق 45-1- روش شناسي تحقيق 56-1- سابقه تحقيق 67-1-فصل بندي و رئوس مطالعات تحقيق 8فصل دوم: مباني نظري اصل مزيت نسبي1-1-2- راهبردهاي درونگراي توسعه اقتصادي 112-1-2- راهبردهاي برونگراي توسعه اقتصادي 132-2-2- تفسير نوين نقش تجارت بين الملل 183-2- مباني تئوريك تجارت بين الملل و مزيت نسبي 191-3-2- ديدگاه مزيت مطلق آدام اسميت 192-3-2- ديدگاه مزيت نسبي ديويد ريكاردو 203-3-2- مزيت نسبي و هزينه فرصت هاي از دست رفته 214-3-2- ديدگاه مزيت نسبي هكشر – اوهلين (نظريه جديد تجارت بين الملل) 215-2- شكاف فن آوري و پويايي در مزيت نسبي 294-2- مزيت نسبي و سودآوري تجارت بين الملل 241-6-2- مزيت نسبي بالفعل اسمي 363-6-2- مزيت نسبي بالقوه اسمي 364-6-2- مزيت نسبي بالقوه حقيقي 36فصل سوم: روش شناسي تعيين مزيت نسبي1-3- شاخص هاي مزيت نسبي آشكارشده (RCA) 411-1-1-3- معيار سهم صادرات 421-2-1-3- شاخص بالاسا (BAL) 432-2-1-3- شاخص دانگز – ريدل (DR) 453-2-1-3- شاخص هاي خالص يونيدو 451-3-1-3- نگرش درآمدي 462-3-1-3- نگرش رتبه اي 464-3-1-3- نگرش درآمدي – ثبات 472-3- محدوديت هاي شاخص هاي RCA 483-3- شاخص هاي مبتني بر روش هاي اقتصادسنجي 491-3-3- تخمين توابع عرضه و تقاضاي محصول 492-3-3- روش ديك 521-5-3- معيار هزينه منابع داخلي (DRC) 551-1-5-3- پيشينه كاربرد و فرمول محاسباتي DRC 2-1-5-3- تعريف قيمت هاي سايه اي و نقش آن در محاسبه DRC 583-1-5-3- تبديل عوامل توليد خارجي به داخلي و وضعيت DRC 632-5-3- معيار نرخ حمايت مؤثر (EPR) 653-5-3- معيار تجزيه و تحليل منافع اقتصادي (SBA) يا سودآوري خالص اجتماعي (NSP) 654-5-3- معيار الگوي داده – ستانده، برنامه ريزي و هزينه منابع داخلي 661-1-6-3- نقش مشخصه هاي تقاضا در بازارهاي هدف بر ايجاد مزيت نسبي رقابتي 717-3-بررسي مباني نظري نمونه گيري و انجام فعاليت ميداني تحقيق 752-7-3- روش هاي مختلف نمونه گيري در تحقيقات ميداني 773-7-3- انواع نمونه گيري احتمالي (تصادفي) 782-3-7-3- نمونه گيري تصادفي سيستماتيك 793-3-7-3- نمونه گيري تصادفي خوشه اي 804-3-7-3- نمونه گيري تصادفي طبقه بندي شده 805-7-3- روش تجزيه و تحليل اطلاعات حاصله از فعاليت ميداني تحقيق 832-6-7-3- آمار استنباطي 851-2-6-7-3- تحليل آزمون ناپارامتريك چي دو 852-2-6-7-3- تحليل عامل (Factor Analysis) 862-1-4- محاسبه مزيت نسبي در صادرات فرش دستباف ايران 943-1-4- بررسي روند تغييرات شاخص RCA در صادرات فرش دستباف كشور 1004-1-4- بررسي نقش عوامل مؤثر بر مزيت نسبي در صادرات فرش دستباف كشور 1011-3-4- نحوه كاربرد معيار DRC در محاسبه مزيت نسبي كشور در توليد فرش دستباف 1322-3-4- نحوه برآورد قيمت هاي سايه اي به منظور محاسبه مزيت نسبي حقيقي كشور در توليد فرش دستباف 1331-2-3-4- برآورد قيمت سايه اي عوامل داخلي توليد فرش دستباف 1333-3-4- محاسبه مزيت نسبي در توليد فرش دستباف 1433-4-3-4- ويژگيهاي فني بافت در قالي هاي آذربايجان 1484-4-3-4- آناليز قيمت تمام شدة توليد فرش دستباف در استان آذربايجان شرقي 1505-4-3-4- محاسبه مزيت نسبي توليد فرش دستباف در استان آذربايجان شرقي 1511-5-3-4- پيشينة قالي بافي در قم 1772-5-3-4- ويژگيهاي فني بافت در قالي هاي قم 1783-5-3-4- ويژگيهاي ظاهري قالي هاي قم 1795-5-3-4- محاسبه مزيت نسبي توليد فرش دستباف در استان قم 1811-6-3-4- پيشينة قالي بافي در اصفهان 2052-6-3-4- ويژگيهاي ظاهري قالي هاي معاصر اصفهان 2064-6-3-4- آناليز قيمت تمام شدة توليد فرش دستباف در استان اصفهان 2101-7-3-4- پيشينة قالي بافي در خراسان 2362-7-3-4- ويژگيهاي ظاهري و فني بافت قالي در مهمترين مراكز قالي بافي در استان خراسان 2374-7-3-4- محاسبه مزيت نسبي توليد فرش دستباف در استان خراسان 245 5-7-3-4-تجزيه و تحليل آماري نقش عوامل مؤثر بر مزيت نسبي در توليد فرش دستباف در استان خراسان 2478-3-4- بررسي مزيت نسبي توليد فرش دستباف در استان همدان 2691-8-3-4- پيشينة قالي بافي در همدان 2692-8-3-4- ويژگيهاي ظاهري قالي هاي همدان 2704-8-3-4- آناليز قيمت تمام شدة توليد فرش دستباف در استان همدان 2745-8-3-4- محاسبه مزيت نسبي توليد فرش دستباف در استان همدان 2751-9-3-4- تجزيه و تحليل نرخ ارز غايي 2992-9-3-4- تجزيه و تحليل قيمت غايي فروش هر متر مربع فرش دستباف 3013-9-3-4- تجزيه و تحليل ارزش غايي مواد اوليه داخلي هر متر مربع فرش دستباف 303 عنوان صفحه5-9-3-4- تجزيه و تحليل كشش ارزي DRC 3066-9-3-4- تجزيه و تحليل كشش قيمتي DRC 3077-9-3-4- تجزيه و تحليل كشش DRC نسبت به ارزش مواد اوليه داخلي 3088-9-3-4- تجزيه و تحليل كشش DRC نسبت به ارزش نهاده هاي قابل تجارت 3099-9-3-4- ارزيابي عوامل مؤثر بر مزيت نسبي كشور در توليد فرش دستباف براساس مطالعات ميداني تحقيق 310فصل پنجم: نتيجه گيري و پيشنهاداتفهرست منابع 343پيوست 345