عصر كنوني دوره تحولات شتابزده و غير قابل پيش‌بيني است. وضعيت كنوني مديريت در جامعه امروزي ما بيانگر عدم توازن ميان پيچيدگي‌هاي روز‌افزون سازمان‌ها و عدم توانايي اين سازمان‌ها در پيش‌بيني و مقابله با اين تحولات و پيچيدگي‌هاست. سازمان‌ها براي مقابله با تهديدات محيطي و استفاده از فرصت‌هاي احتمالي، ناچارند ظرفيت‌ها و توانمندي‌هاي دروني خود را بشناسند، نقاط ضعف را ترميم و به تقويت نقاط قوت بپردازند. مسائل و مشكلات مديريت آن چنان پيچيده و درهم‌تنيده است كه تشخيص مشكل به آساني ميسر نيست و ماهيت انساني سازمان‌ها و پيچيده بودن رفتارهاي كاركنان اين پيچيدگي را مضاعف نموده است. با چنين اوصافي سازمان‌ها نبايستي در انتظار موج باشند، بلكه بايد خود منبع موج وتحول گردند و در جهت بهبودي خود بكوشند تا بتوانند پاسخگوي نيازهاي جديد تمدن امروزي باشند (مقيمي، 1386)."توانمندسازي " يكي از نويدبخش‌ترين مفاهيم دنياي كسب و كار است كه اكنون به موضوع روز بدل شده است. به رغم بحث‌هاي فراوان درباره فوايد توانمند سازي، تا كنون بهره‌برداري از آن اندك و ناچيز بوده است. هر چند توانمندسازي به مديران امكان مي دهد كه از دانش، مهارت و تجربه همه افراد سازمان استفاده كنند، اما تعداد مديران و گروه‌هايي كه راه و رسم ايجاد فرهنگ توانمندسازي را بدانند، اندك است(بلانچارد و همكاران، 1999، ص 11)پژوهش ها نشان مي دهند، سازمان ها از انجام فرايند توانمندسازي منافعي كسب مي كنند كه افزايش رضايت شغلي اعضا، بهبود كيفيت زندگي‌كاري، بهبود كيفيت كالا و خدمات، افزايش بهره‌وري سازماني و آمادگي براي رقابت از جمله منافع هستند( باون و لاولر،1995،ص 95-87).همچنين، مطالعات نشان مي دهند كه توانمند سازي موجب افزايش انگيزش كاركنان خواهد شد. دفت در تحقيقات خود نشان داد كه افراد، به " خود كارآمدي " نيازمند هستند. افزايش قدرت كاركنان، افزايش خود كارآمدي آن ها را در پي خواهد داشت. قوه خلاقيتشان را به كار گيرند و شيوه انجام كارها را خود انتخاب كنند(دفت، 1999،ص 450)مدرسه بهترين سرمايه مولد را كه كودكان و نوجوانان باشند در اختيار دارد، مدرسه جايي است كه شخصيت افراد را در بهترين فرصت كه كودكي است مي سازد؛ تكوين وتكامل مي بخشد . بنابراين لازم است كه معلمان مدرسه بدانند كه چه مي كنند و چه بايد بكنند(آموزگار، 1379) .هر اندازه جهاني كه در آن زندگي مي كنيم، پيچيده تر مي شود، نياز به پرورش ذهن هاي خلاق و آفريننده نيز بيشتر مي گردد. به همين دليل، مسئله اي خلاقيت از مهمترين مسائل آموزش و پرورش است، با توجه به اين امر،بايد مديران و معلمان مبتكر، خلاق و توانمند براي مدارس برگزيد تا قادر باشند با اتخاذ تدابير و شيوه هاي بايسته زمينه را براي تجلي و بروز استعداد ها و خلاقيت هاي دانش آموزان فراهم آورند.امروزه شاهد رقابت هاي فشرده ي جوامع گوناگون براي دست يابي به جديدترين فناوري و منابع قدرت هستيم (جلالي، 1387) .افراد تيز هوش خلاق و صاحبان انديشه نو، به مثابه گران بهاترين سرمايه ها از جايكاه بسيار والا و ارزشمندي برخوردارند، انسان براي خلق نشاط و پويايي در زندگي نيازمند نوآوري و خلاقيت و ابتكار است، آموزش و پرورش به عنوان متولي تعليم وتربيت فرزندان از يك سو وظيفه فراهم آوردن زمينه رشد و پرورش خلاقيت و نوآوري و همچنين استفاده صحيح از استعدادها و توانايي هاي افراد را به عنوان امري مهم به عهده دارد كه اين خود زمينه ساز توسعه همه جانبه كشور، ( توسعه فرهنگي، سياسي، اقتصادي، اجتماعي،... ) است و از سوي ديگر براي پويايي خود نيازمند بهره مندي از خلاقيت و نوآوري مديران و معلمان و دانش آموزان مي باشد(همان ، 1387)انگيزه تحصيلي و فعاليت مربيان و دانش آموزان به عنوان هدف هاي مهم در نظام آموزشي مطرح است، خلاقيت يك جنبه از رفتار است كه ابتكار، ازمايشگري و ذهن اكتشافي را منعكس مي كند، مانند شكل ويگوتسكي و پياژه يك استنباط نظري از مفهوم خلاقيت ارائه دادند، هر دو بازي تخيلي بچه گيري بازي ها بررسي كردند ( اصابلي، 1989).تورنس معتقد است كه، هر چند تفكر خلاق در همه ي انسان ها وجود دارد اما تنها در صورتي ظاهر مي شود كه پرورش يابد، تفكر خلاق يا خلاقيت به عنوان يك جنبه مهم از تفكر در آموزش و پرورش اهميت فراوان دارد اما آنچه مهم است تدارك راه كارهاي مناسب براي رسيدن به هدف مي باشد (اسبورن، 1979).تصاوير آماده و ناخودآگاه از آينده نيرو محركه مهمي در پس دستاوردهاي آينده اند، تصاوير مثبت از آينده، نيروهاي پر توان مغناطيسي هستند كه ما را به تحرك واداشته و به ما انرژي لازم براي حركت به سوي امكانات، راه حل ها و دستاوردهاي خلاق و جديد مي دهند. از سوي ديگر براي پرورش قدرت تصور و خلق تصاوير مثبت از آينده بايد خلاقيت را پرورش دهيم.(تورنس،1972)یکی از جنبه های مهم زندگی امروزی مسأله ی شغل و اشتغال به کاری است که علاوه برتأمين نیاز های مادی انسان ها ، نیازهای روانی آن ها را نیز تأمین می کند در حال حاضر بیش از 40 درصد جمعیت کره ی زمین در شمار نیروی کار قرار دارند وبا توجه به اینکه هر یک از افرادی که در زمره ی نیروی کار قرار می گیرند ، حدود یک سوم از زندگی خود را در محیط کار می گذرانند ، تأمین سلامت محیط کار و کاهش فرسودگی شغلی برای آن ها بسیار مهم است.بررسی نشان داده است بیشتر افراد با این که در فرآیند دشوار کار یابی و جستجوی شغلی دچار اضطراب و درماندگی می شوند ، پس از موفقیت در این فرآیند و ورود به عرصه ی کار ، باز هم با پیامد های روانی منفی حاصل از شغل مواجه هستند که یکی از آنها فرسودگی شغلی است (مهدی نژاد ،1386).امروزه بخش آموزش وپرورش به عنوان یک سازمان عظیم در سطح کشور به دلیل ارتباط مستقیم با آموزش و پرورش انسان ها یکی از مهمترین حوزه های توسعه پایدار در جوامع بشری به شمار می رود . تحقق این امر نیازمند آموزش دهندگانی سالم، شاداب، با انگیزه کاری بالاست و از جمله یاری دهندگان و آموزش دهندگان این بخش معلمان مدارس می باشند ودر تمام مدارس به معلمانی برخورد می کنیم که هنگام ورود به شغل معلمی افرادی منظم، دلسوز، علاقه مند بوده، اما معمولا پس از چند سال کار کردن و قتی مواجه شدن با انبوهی از مشکلات و استرس های شغلی در محیط کار ، احساس خستگی کرده و حتی مایلند از کار،کناره گیری نمایند ، در این میان یکی از علل شایع می تواند فرسودگی شغلی باشد (عابدی،1381). به اين ترتيب ، پژوهش حاضر كوششي در پاسخ به يك سلسله مسائل مهم رواني ، پرورشي در زمينه ي بررسي رابطه بین توانمندسازی با خلاقیت و فرسودگي شغلي است.توانمندسازي (تواناسازي) فرايند قدرت بخشيدن به افراد است. در اين فرايند به كاركنان خود كمك مي كنيم تا حس اعتماد به نفس خويش را بهبود بخشند و بر احساس ناتواني و درماندگي خود چيره شوند. تواناسازي در اين معني به بسيج انگيزه هاي دروني افراد مي انجامد(وتن و كمرون، 1996). تواناسازي همچنين تشويق افراد به مشاركت بيشتر در اتخاذ تصميم هاي كه بر فعاليت هاي آنان تأثير گذار است. از اين طريق مي توانيم فرصت هايي را براي افراد فراهم آوريم تا نشان دهند كه مي توانند ايده هاي خوبي افريده و به آن جامه عمل بپوشانند (جان اسميت2000، ص1).امروزه با پيشرفت علم و صنعت و نيازي كه اجتماع به افراد مبتكر دارد، آموزش و پرورش كودكان خلاق مورد توجه زيادي قرار گرفته است، جهت آموزش اين افراد معلمان نقش بسيار سازنده اي دارند، آموزش اكتشافي براي آنها مثمرثمرتر از ساير روش هاي آموزش است، زيرا از طرفي هم جوابگوي نياز كنجكاوي و استقلال طلبي آنهاست و هم موجب ايجاد فرصتي براي رشد و نمو استعدادها در آنها خواهد بود و در اين عرصه معلمين موفق ترند كه خلاق تر وآگاه تر باشند و از آخرين اطلاعات فن آوري روز آگاهي داشته و با اصول روانشناسي و تدريس آشنايي كافي داشته باشند (ابوضحي، 1383).معلم خلاق از بارش مغزي و ذهني بيشتري برخوردار است، كمتر احساس ناتواني مي كند، هميشه آمادگي دارد، با حوصله وارد بحث با دانش آموزان در مدرسه شده و آنان را به زايش انديشه و پيدايش فكر نوين و تازه تشويق مي كند.(دانايي، 1385)کار بخشي از زندگي است که توجه بسياري از پژوهشگران را به خود جلب کرده است.صرف نظر از کسب درآمد کارکردن شماري از نيازهاي اساسي آدمي نظير تحرک رواني وبدني،تماس اجتماعي،احساسات خودارزشمندي،اعتمادوتوانمندي راارضا کند.باوجود اين کار مي تواند منبع فشار عمده اي نيز باشد(پال[1]،1377).ممکن است يک شغل رضايت بخش،به مرور زمان به منبع نارضايتي تبديل شود و شخص را در جهت فرسودگي شغلي[2] سوق دهد(راس وآلتماير[3]،1377).يکي از عمده ترين مسائل شغلي که به شکل واکنش در برابر فشارهاي شغلي و سازماني در ميان کارکنان خدمات انساني ديده مي شود پديده فرسودگي شغلي است. تعاريف گوناگوني از فرسودگي شغلي شده است براي مثال، فرسودگي شغلي را مي توان به عنوان يک واکنش در برابر فشارهاي مزمن و پاسخ به فشارهاي کاري يا سازماني تعريف کرد (ساعتچي، 1376)ماسلاج و جکسون[4] هنگام تدوين سياهه فرسودگي شغلي ماسلاج اين نوع فرسودگي را به عنوان پديده اي که از سه مولفه فرسودگي هيجاني[5]، نفی شخصيت[6] و فقدان موفقيت فردي[7] تشکيل شده است، تعريف کرده اند. فرسودگي هيجاني: بنا به تعريف عبارت است از احساس گسترده خستگي ودرماندگي که بوسيله تقاضاهاي هيجاني نوع حرفه در فرد ايجاد مي شود. نفی شخصيت: به نگرش منفي يا پاسخ هاي عاري از احساس شايستگي فرد و کاهش احساس موفقيت از کارکردن به افراد اطلاق مي شود. کاهش يا فقدان موفقيت فردي: به تقليل احساس شايستگي فرد و کاهش احساس موفقيت از کارکردن با افراد ناميده مي شود(اورس[8]و همکاران،2005). معلمان به واسطه ماهیت شغلی خود با با مشکلات عدیده ای مواجه هستند، مشکلاتی مانند: پرحجمی کار، افت تحصیلی دانش آموزان، بی اعتباری حرفه آنها حقوق و مزایای ناکافی، عدم علاقه دانش آموزان به تحصیل، نادیده گرفتن نیاز های آنان از طرف سازمانهای آموزشی ، عدم حمایت خانوادگی از آنان، کلاسهای پر جمعیت، مسائل مربوط به ترفیع شغلی و تعارضات مربوط به نقش که این مشکلات همگی می تواند بر سلامت روانی آنها تاثیر گذار بوده و با استمرار این مشکلات آسیب پذیری آنان را بالا برده و نهایتاً منجر به فرسودگی شغلی در میان آنان شود. به عبارت دیگرفرسودگی شغلی به عنوان پاسخ طولانی مدت نسبت به عوامل استرس زای میان فردی و عاطفی مزمن در شغل عنوان می شود.لذا مساله اين پژوهش بررسي رابطه بين توانمند سازي با خلاقيت و فرسودگي شغلي معلمان در مدارس ابتدايي شهرستان ايرانشهر مي باشد. با اين هدف كه با روشن شدن رابطه ي توانمندسازي با خلاقيت و فرسودگي شغلي معلمان در مدارس زمينه لازم براي توجه و اقدام جدي مسئولين جهت توانمندسازي در مدارس آموزش و پرورش فراهم آيد تا از آن طريق بتوان خلاقيت معلمان را افزايش و فرسودگي شغلي معلمان را كاهش داد.اسكات وژافه[9](1991) در خصوص اينكه چرا كاركنان را توانا سازيم، مي نويسد كه سازمان، هم از درون و هم از برون مورد هجوم قرار مي گيرد. از نظر بروني رقابت شديد در سطح جهاني، تغييرات سريع باور نكردني، تقاضاي جديد براي كيفيت و خدمات و محدوديت منابع، پاسخ گويي سريع را از سازمان ها مي طلبند. از جنبه دروني كاركنان احساس مي كنند كه با آنان صادقانه برخورد نمي شود، مأيوس و سرخورده شده و سازمان پيوسته توقع بيشتري دارد و مرتباً قواعد بازي را تغيير مي دهد. در عين حال، كاركنان طالب كار با معني بوده، صراحت و صداقت بيشتري خواستارند، و خوديابي و خود شكوفايي بيشتري از كارشان مي خواهند. مدير بايد در مقابل اين فشارها، گروهي را به كار گيرد تا سازمان بتواند وظايفش را انجام دهد. تغيير سازمان هاي سنتي و ظهور سازمان هاي جديد نيز لازمه توجه بيشتري به توانمندسازي است. سازمان سنتي فقط به آدم هايي نياز دارد كه بتواند تصميم گرفته، راه حل هاي تازه اي براي مسايل پيدا كنند، خلاقيت داشته و در قبال نتايج كار، مسئول شناخته شوند(ترجمه ايران نژاد پاريزي 1375)."تصميم گيري كمتر متمركز،دستورات كمتر از بالا به پايين و سبك رهبري دموكراتيك، همه به عنوان پيش نياز سازمان هاي جديد و داراي عملكرد بالا تجويز مي شوند "(وتن و كرومن 1998، ص 378)از كاركنان انتظار مي رود كه دست به ابتكار بزنند و مسئوليت اداره محل كارشان را بپذيرند. كاركناني كنوني نيازمند آنند كه توانمند باشند تا نقش خود را برآورده سازند و آن را به طور كامل اجرا كنند. خلاصه آنكه تغييرات وسيع محيطي در دنياي متلاطم امروز، انعطاف پذيري سازمان ها را براي تأمين بقايشان امري ضروري ساخته است، و توانمند سازي و دادن آزادي عمل به كاركنان، يكي از راهبردهاي اساسي افزايش عملكرد و تأمين بقا در سازمان هاي امروزي است( گودرزي و گمينيان،1381)امروزه شعار" نابودي در انتظار شماست مگر اينكه خلاق و نوآور باشيد" در پيش روي مديران همه سازمان ها قرار دارد وسازمان هايي موفق هستند و مي توانند در دنياي پر رقابت ادامه حيات بدهند كه دايماً افكار و انديشه هاي جديد را در سازمان كاربردي كنند و اين امر توسط مديران و كاركنان امكان پذير است(ساكي، 1380 به نقل از فيضي، 1386).سازمان هاي آموزشي نيز همچون ساير سازمان ها براي ادامه خود در محيط بي ثبات و متغير كنوني ضروري است سنت و عادت هاي منسوخ گذشته را كنار بگذارند و در پي خلاقيت، نوآوري و نوجويي مستمر جهت توسعه پايدار باشد(ساكي، 1380 به نقل از فيضي، 1386)فرسودگي شغلي در معلمان از دو جنبه داراي اهميت است ، نخست فرسودگي شغلي ، سلامت رواني فرد را تحت تاثير قرار مي دهد وباعث عدم رضايت از شغل ، غيبت از شغل و تغيير از شغل مي گردد . دوم آنكه فرسودگي شغلي ، سطح كيفي آموزش و پرورش را كاهش ميدهد بنابراين شناخت راه هايي براي پيشگيري و كاهش فرسودگي شغلي باعث بالا بردن سطح بهداشت رواني افراد و بهتر شدن سطح كيفي آموزش و پرورش خواهد شد .علاوه بر آن آموزش و تربيت معلمي ، هزينه هاي بالايي را بر نظام آموزش و پرورش تحميل مي كند . همچنين فرسودگي اين افراد موجب هدر رفتن سرمايه ها گشته و بهره وري را كاهش مي دهد از اين رو شناسايي معلمان در معرض خط فرسودگي و بكار بردن مداخله هاي درماني مانند آموزش مهارت هاي مقابله با فشار رواني در پيشگيري با كاهش فرسودگي افراد ضرورت دارد(خالقي نژاد، 1388)1-4-1- هدف كليبررسی رابطه ی بين توانمندسازي با خلاقیت و فرسودگي شغلي در بين معلمان مقطع ابتدایی ناحيه 2 آموزش و پرورش شهرستان شيراز .1-4-2 - اهداف جزئياهداف كاربردي كه شامل موارد ذيل مي باشد:تعداد صفحات :123فرمت فایل :Word