چکیده :من حقیقة‌الایمان ان تؤثر الحق و ان ضرک علی‌الباطل و ان نفعک» (۱۱)از حقیقت ایمان،آن است‌که حق را برباطل ترجیح داده وبرگزینی،اگرچه حق‌به زیان توو باطل به نفع تو باشد. یک انسان مسلمان و مؤمن، این حق‌طلبی، حق گزینی و حرکت بر مدار حق و اجتناب از مسیر باطل را هرچند در ظاهر به ضرر او باشد، از این حیث انتخاب می‌کند که براساس معرفت دینی، نفع واقعی و درازمدت خود را در آن می‌بیند. حضرت امام باقر(ع) در حدیث شریفی فرمودند که خداوند می‌فرماید: «به عزت و جلال و شرف و بلندی مقامم سوگند که هیچ بنده مؤمنی خواست مرا برخواست خود، در یکی از امور دنیا ترجیح ندهد و برنگزیند، جز آن که بی‌نیازی را در وجودش قرار دهم. همتش را متوجه آخرت سازم، آسمان‌ها و زمین را عهده‌دار روزی‌اش گردانم و خودم برایش، پشت سر تجارت هر تجارت او هستم کلیدواژه دانش آموز ، تقویت ایمان ، آموزش مقدمه از نظر قرآن و روایات کسانیکه از معنویت بالا و اهل معنا و سیرو سلوک روحانی باشند، اهل ایمان بوده و به درجه بالای تقوای الهی رسیده و جزء متقین هستند. متقین همان کسانی هستند که قرآن هدایت‌گر آنها بوده (ذلک‌الکتاب لاریب فیه هدی للمتقین(۱٣) ) و در پرتو همین هدایت به فلاح و رستگاری می‌رسند. معنویت، ایمان و تقوا مراتبی دارد و هرچه انسان در مرتبه بالاتر از ایمان، تقوا و معنویت قرار گیرد، به خداوند نزدیکتر می‌شود. در قرآن کریم و روایات، ویژگی‌های اهل ایمان و اهل تقوا به صورت گوناگون ذکر شده است. خطبه همام معروف به خطبه متقین در نهج‌البلاغه، تمام ویژگی‌های یک انسان با ایمان و اهل تقوا در عالی‌ترین مرتبه را یکجا بیان می‌دارد. حضرت امام‌علی(ع) در این خطبه، در برابر اصرارهای فردی به نام همام که از یاران آن حضرت بود و از امام درخواست وصف متقین را کرده بود، زبان به توصیف اهل تقوا کرد و یکی یکی از ویژگی‌های متقین را برشمرد. این ویژگی‌ها، همان ویژگی‌های یک انسان با معنویت در حد اعلی می‌باشد. این ویژگی‌ها عبارتند از: ۱- گفتارشان درست است. ٢- شعارشان اعتدال و میانه‌روی است. ٣- رفتارشان برپایه تواضع است. ۴-چشمهایشان را بر حرام‌های الهی می‌بندند. ۵- گوش‌های آنها شنوای مطالبی است که برای آنها سودمند و مفید باشد. ۶- در سختی‌ها و شرایط دشوار چنان زندگی می‌کنند که در حالت خوشی و آسایش روزگار می‌گذرانند. ۷- خداوند در دیدگان و اندیشه آنان بزرگ است و غیرخدا را کوچک و حقیر می‌شمارند. ۸- شوق وصف‌ناشدنی برای رسیدن به پاداش الهی دارند. ۹- اعتقادشان به بهشت چنان است که گویی آن را دیده و از نعمت‌های آن برخوردارند. ۱۰- دوزخ را چنان باور دارند که گویی آن را دیده و در آن عذاب کشیده‌اند. ۱۱- مردم از دست و زبان آنها درامانند. ۱٢- بدن‌هایشان نحیف، حاجاتشان خفیف و افرادی عفیف هستند. ۱٣- در روزگار کوتاه دنیا، صبرپیشه می‌کنند و در نتیجه در آخرت، آسایش درازمدت فراهم می‌نمایند. ۱۴- دنیاآنها راطلبید، ولی آنها دنیا را نطلبیدند، اسیرشان کرد، ولی آنها جان خود را دادند تا از دنیا آزاد شوند. ۱۵- در هنگام شب روی پای خود ایستاده و قرآن تلاوت می‌کنند و با خداوند راز و نیاز دارند. ۱۶- در هنگام روز، عالمان بردبار و اهل نیکی و پرهیزگارند و ترس از خدا آنها را مثل تیر نازک تراشیده است. ۱۷- آنان به اعمال کم خود راضی نیستند و درباره کارهای خود بیمناک بوده و از خدا طلب مغفرت می‌کنند. ۱۸- در دین نیرومند(دارای آگاهی و باور) هستند. ۱۹- در عین پایداری و استقامت، نرم و ملایم است. ٢۰- ایمانش همراه یقین است. ۲١- در کسب علم حریص بوده و عملش با حلم همراه است. ۲۲- در عین بی‌نیازی، میانه‌رو است و در نداری، خود را آراسته نشان می‌دهد. ۲٣- در عبادت، حالت خشوع دارد. ۲۴- در سختی‌ها و شداید، شکیبا و بردبار است. ۲۵- دنبال‌روزی حلال می‌رود. ۲۶- از حرص و طمع دوری می‌جوید. ۲۷- درحالی که اعمال صالح انجام می‌دهد باز نگران و در هراس است. ۲۸- روز را در حالی به شب می‌رساند که شاکر است و شب را در حالی به روز می‌رساند که ذاکر است. ۲۹- آرزوهایش کوتاه و لغزش‌هایش کم است و نفسی قانع دارد و خوراکش کم است. ٣۰- دینش محکم و شهوتش مرده و خشمش را فرو برده است. ٣۱- از او انتظار نیکی می‌رود ولی شرش به کسی نمی‌رسد. ٣۲- از کسی که به او ظلم کرده می‌گذرد و برکسی که از او دریغ داشته، عطا می‌کند. ٣٣- از گفتن ناسزا دور است و گفتاری نرم و ملایم دارد. ٣۴- برکسی که بغض دارد، ظلم نمی‌کند و درباره کسی که دوست دارد به گناه نمی‌افتد. ٣۵- کسی را با القاب زشت صدا نمی‌کند. ٣۶- درکارهای باطل خود را وارد نمی‌کند و از مسیرحق، هیچ‌گاه خارج نمی‌شود. ٣۷- خود را برای آخرت به زحمت می‌اندازد، ولی مردم را از گزند خویش در امان می‌دارد. ٣۸- دوریش از جهت تکبیر و خودبزرگ‌بینی نیست و نزدیکی‌اش برای فریب و نیرنگ نمی‌باشد. ٣۹- اگر از بعضی مردم دوری می‌کند به جهت زهد و پاک نگهداشتن خود از آلودگی‌هاست. ۴۰- آنچه را به او بسپارند ضایع نمی‌کند.( سپاس و حمد بیکران سزاوار خداوندی است که ما را نعمت عظمای کتاب قرآن بخشید و در پرتو درخشان آن، رسالت ختمی مرتبت محمد بن عبدالله را بر امت اسلام ارزانی داشت و جان و عقول بشری را از حمایت و هدایت بی منتهای سیره نبوی سیراب گردانید. بدون تردید سازندگی درونی انسان و اصلاح رفتار واخلاق او در سعادت فردی اجتماعی، دنیوی و اخروی او نقش بسزایی دارد به طوری¬که اگر آدمی تمامی علوم را تحصیل کند و کلیه نیروهای طبیعت را به تسخیر خویش درآورد اما از تسخیر درون و تسلط بر نفس خود ناتوان باشد از رسیدن به سعادت و کمال باز خواهد ماند. انسان از آغاز تا پایان زندگی خویش به طور فطری به ارزش¬های اخلاقی گرایش دارد و شخصیت وی با معیار فضایل و رذایل اخلاقی محک می¬خورد و هرکس در این سنجش به امتیاز بالاتری دست یازد در خاطر مردمان و نزد خدای خود جایگاهی ارزشمند خواهد داشت. بدین جهت پیامبران الهی و در رأس آنها حضرت رسول (ص) در طول تاریخ بشریت با فراخوانی امت¬ها به پرستش یگانه پروردگار جهان به تکیه بر ارزش¬های والای اخلاقی و در همه ابعاد زندگی، انسان را به رشد و رویش رهنمون می¬سازد.