هوگارت1وهاني2 در سال 1879 خواص بي نظير سيال فوق بحراني اتانول و تتراكلريدكربن را توضيح دادند. آنها دريافتند كه حلاليتهاليدهاي فلزي دراين دو سيال خيلي بالاست. در سال 1906 بوخنر3 اعلام كرد كه حلاليت مواد آلي غيرفرار در دي اكسيد كربن فوق بحراني ده برابر مقداري است كه از مطالعات فشار بخار انتظار ميرفت. در سال 1958 زهوز4و همكارانش استخراج لانولين از پشمهاي روغني با CO2 فوق بحراني را گزارش كردند. نقطه شروع استفاده از سيالهاي فوق بحراني در فرآيندهاي صنعتي از كار زوسل5 در انيستيتوي ماكس پلانك در مطالعه زغال سنگ آغاز شد. امروزهاين سيالها كاربرد فراواني در اغلب صنايع پيدا كردهاند. بااين حال استفاده از SFE به عنوان يك تكنيك تجزيهاي تا دهه 1980 به تأخير افتاد. در سال 1976 استال6 و شيلز7 سيستم استخراجي ميكرو را به همراه كروماتوگرافي لايه نازك به كار بردند. ازاين سال به بعد SFE در حد تجزيهاي رشد سريعي كرد به طوري كه امروزهاين سيستم به صورت پيوسته يا ناپيوسته با سيستمهاي كروماتوگرافي گازي، كروماتوگرافي مايع با كارايي بالا و كروماتوگرافي با سيال فوق بحراني كاربرد وسيعي در آناليز انواع نمونهها پيدا كرده است بطوريكه در سالهاي 1990-1992 بيش از يكصد مقاله دراين زمينه ارائه شده است.هر مادهاي را كه در دما و فشاري بالاتر از دما و فشار بحراني اش قرار گيرد، سيال فوق بحراني گويند. شكل (1-1) نمودار فاز سادهاي است كه نقطه بحراني و ناحيه فوق بحراني را نشان ميدهد.يك سيال فوق بحراني خصوصياتي مابين خصوصيات يك گاز و مايع را داراست. آنچه باعث شده تا سيال فوق بحراني براي استخراج مورد استفاده و توجه قرار گيرد خصوصيات فيزيكي آن است. همانطوريكه در جدول (1-1) مشاهده ميشود چگالي سيال فوق بحراني تقريباً هزار برابر چگالي حالت گازي ميباشد، بهمين دليل قدرت حل كنندگي سيال فوق بحراني بيشتر از گازها و مشابه مايعات است. از طرفي، سيال فوق بحراني داراي نفوذپذيري زيادتر و ويسكوزيته كمتر نسبت به حلالهاي مايع است، اين دو عامل انتقال جرم را كنترل ميكنند و باعث ميشود تا SFE خيلي سريع عمل كند.1- دما و فشار فوق بحراني پائيني داشته باشد.2-از نظر سلامتي براي انسان خطرناك نباشد، يعني آتشگير و سمينباشد.3-از نظر شيميايي بي اثر باشد و درجه خلوص آن بالا بوده و ارزان باشد.چرا CO2 به عنوان حلال عمومي در استخراج به روش سيال فوق بحراني انتخاب شده است؟بهترين حلال براي SFE در استخراجتركيبات طبيعي(غذاها و داروها) CO2است زيرا يكتركيب خنثي، ارزان، در دسترس، بي بو، بي مزه، دوستدار طبيعت و حلال GRAS است. همچنين در ماده فرآيند SFE با CO2،حلال در ماده استخراج شده باقي نميماند زيرا كهاين ماده در شرايط طبيعي به صورت گاز ميباشد. علاوه براين، دماي بحراني آن است كه براي مواد حساس به حرارت شرايطايده آلي را بوجود ميآورد و به خاطر گرماي نهان پايين آن، انرژي كمي براي جداسازي آن از ماده استخراجي لازم است. نكته ديگر آنكه، انرژي مورد نياز براي بدست آوردن حالت فوق بحراني CO2اغلب كمتر از انرژي مورد نياز براي تقطير حلالهاي آلي تجارتي است. در كل قابليت استخراجتركيبات با CO2فوق بحراني بستگي به وجود گروههاي عاملي ويژه دراينتركيبات، وزن ملكولي و قطبيت آنها دارد.
هوگارت1وهاني2 در سال 1879 خواص بي نظير سيال فوق بحراني اتانول و تتراكلريدكربن را توضيح دادند. آنها دريافتند كه حلاليتهاليدهاي فلزي دراين دو سيال خيلي بالاست. در سال 1906 بوخنر3 اعلام كرد كه حلاليت مواد آلي غيرفرار در دي اكسيد كربن فوق بحراني ده برابر مقداري است كه از مطالعات فشار بخار انتظار ميرفت. در سال 1958 زهوز4و همكارانش استخراج لانولين از پشمهاي روغني با CO2 فوق بحراني را گزارش كردند. نقطه شروع استفاده از سيالهاي فوق بحراني در فرآيندهاي صنعتي از كار زوسل5 در انيستيتوي ماكس پلانك در مطالعه زغال سنگ آغاز شد. امروزهاين سيالها كاربرد فراواني در اغلب صنايع پيدا كردهاند. بااين حال استفاده از SFE به عنوان يك تكنيك تجزيهاي تا دهه 1980 به تأخير افتاد. در سال 1976 استال6 و شيلز7 سيستم استخراجي ميكرو را به همراه كروماتوگرافي لايه نازك به كار بردند. ازاين سال به بعد SFE در حد تجزيهاي رشد سريعي كرد به طوري كه امروزهاين سيستم به صورت پيوسته يا ناپيوسته با سيستمهاي كروماتوگرافي گازي، كروماتوگرافي مايع با كارايي بالا و كروماتوگرافي با سيال فوق بحراني كاربرد وسيعي در آناليز انواع نمونهها پيدا كرده است بطوريكه در سالهاي 1990-1992 بيش از يكصد مقاله دراين زمينه ارائه شده است.هر مادهاي را كه در دما و فشاري بالاتر از دما و فشار بحراني اش قرار گيرد، سيال فوق بحراني گويند. شكل (1-1) نمودار فاز سادهاي است كه نقطه بحراني و ناحيه فوق بحراني را نشان ميدهد.يك سيال فوق بحراني خصوصياتي مابين خصوصيات يك گاز و مايع را داراست. آنچه باعث شده تا سيال فوق بحراني براي استخراج مورد استفاده و توجه قرار گيرد خصوصيات فيزيكي آن است. همانطوريكه در جدول (1-1) مشاهده ميشود چگالي سيال فوق بحراني تقريباً هزار برابر چگالي حالت گازي ميباشد، بهمين دليل قدرت حل كنندگي سيال فوق بحراني بيشتر از گازها و مشابه مايعات است. از طرفي، سيال فوق بحراني داراي نفوذپذيري زيادتر و ويسكوزيته كمتر نسبت به حلالهاي مايع است، اين دو عامل انتقال جرم را كنترل ميكنند و باعث ميشود تا SFE خيلي سريع عمل كند.1- دما و فشار فوق بحراني پائيني داشته باشد.2-از نظر سلامتي براي انسان خطرناك نباشد، يعني آتشگير و سمينباشد.3-از نظر شيميايي بي اثر باشد و درجه خلوص آن بالا بوده و ارزان باشد.چرا CO2 به عنوان حلال عمومي در استخراج به روش سيال فوق بحراني انتخاب شده است؟بهترين حلال براي SFE در استخراجتركيبات طبيعي(غذاها و داروها) CO2است زيرا يكتركيب خنثي، ارزان، در دسترس، بي بو، بي مزه، دوستدار طبيعت و حلال GRAS است. همچنين در ماده فرآيند SFE با CO2،حلال در ماده استخراج شده باقي نميماند زيرا كهاين ماده در شرايط طبيعي به صورت گاز ميباشد. علاوه براين، دماي بحراني آن است كه براي مواد حساس به حرارت شرايطايده آلي را بوجود ميآورد و به خاطر گرماي نهان پايين آن، انرژي كمي براي جداسازي آن از ماده استخراجي لازم است. نكته ديگر آنكه، انرژي مورد نياز براي بدست آوردن حالت فوق بحراني CO2اغلب كمتر از انرژي مورد نياز براي تقطير حلالهاي آلي تجارتي است. در كل قابليت استخراجتركيبات با CO2فوق بحراني بستگي به وجود گروههاي عاملي ويژه دراينتركيبات، وزن ملكولي و قطبيت آنها دارد.