فهرست مقدمه ............................................................................................................................................................4 فيولوژي هضم در نشخوارکنندگان.................................................................................................................4 سیستمهای تغذیه دام و استراتژیهای آن.......................................................................................................11 تغذيه رقابتي................................................................................................................................................12 تغذيه مرحله‌اي............................................................................................................................................12 تغذيه بدون محدوديت................................................................................................................................13 سيستم‌هاي تغذيه.........................................................................................................................................13 از مزايا و معايب استفاده از سيستم‌هاي تغذيه.............................................................................................14 جيره غذائي..................................................................................................................................................15 كنسا نتره......................................................................................................................................................17 نكات مهم در مصرف كنسانتره....................................................................................................................22 انواع كنسانتره...............................................................................................................................................23 مديريت تغذيه گاوهاي شيري.....................................................................................................................24 نکات کاربردی در مدیریت تغذیه ای گاوهای شیری .................................................................................27 تغذيه گاو خشك و انتقالي..........................................................................................................................32 تغذيه و مديريت گاو...................................................................................................................................34 مقدمه در گذشته ، خوراك اصلی دام ها علوفه بوده كه البته میزان تولیدات آنها هم پایین بوده است. اما امروزه با فعالیت های اصلاح نژادی صورت گرفته روی دام ها (تلقیح مصنوعی) كه حتی در روستاهای كشور ما نیز این اتفاق افتاده است ، دام ها از لحاظ ژنتیكی، ظرفیت تولید بالایی پیدا كرده اند و در نتيجه نیاز غذایی آنها برای تولید بالایی پیدا کرده اند و در نتیجه نیاز غذایی آنها برای تولید بیشتر، افزایش یافته است. فيولوژي هضم در نشخوارکنندگان دهان نشخوارکنندگان وظیفه دریافت خوراک توسط دندانها را انجام می دهد.آرواره بالا فاقد دندانهای پیش می باشد. دندانهای پیش پائینی با کمک لبها و زبان فروبردن خوراک را ممکن می سازند. حرکات جانبی آرواره پائین موجب خرد کردن خوراکهای خشبی گیاهی می گردد. درحیوانات نشخوارکننده تولید بزاق یک عمل دائمی است اما در هنگام خوردن غذا و در زمان نشخوار کردن تولید بزاق به چند برابر حالت معمول می رسد و مواد غذایی توسط بزاق رقیق می گردند. میزان ترشح بزاق در گاو بالغ به بیش از یکصدوپنجاه لیترودرگوسفند بالغ به بیش از 8 لیتر می رسد. بزاق نشخوارکنندگان حاوی آنزیم نمی باشد اما خاصیت بافری قوی دارد و کمک موثری به تنظیم pH شکمبه می نماید. میزان ترشح بزاق به نوع خوراک مصرفی بستگی مستقیم دارد و بزاق حاوی پروتئین موسین می باشد و دارای کشش سطحی کمی می باشد که به جلوگیری از تولید کف و کاهش احتمال بروز نفخ می گردد. در نشخوارکنندگان شیرخوار شکمبه و نگاری که نخستین بخشهای معده چهارقسمتی هستند، تمایز و توسعه نیافته اند و شیر از طریق شیار مری (Esophageal groove) که یک چین خوردگی لوله مانند از محل اتصال معده به مری تا هزارلا میباشد، مستقیماً به بخش سوم (هزارلا) و سپس بخش چهارم (شیردان) منتقل می گردد. پس از آغاز تغذیه توسط مواد جامد، شکمبه و نگاری بسرعت توسعه می ابند و در گاو بالغ حدود 85% از ظرفیت معده را، شکمبه و نگاری تشکیل می دهند. محتویات شکمبه و نگاری با انقباضهای منظم (حدود یک انقباض در دقیقه) مخلوط می شوند و بطور کلی بخش خشکتر مواد غذایی در بالای بخش مایع و مواد محلول قرار می گیرند. پس از مصرف غذا، گاو یا گوسفند، طی فرآیند نشخوار مجدداً غذا را از انتهای قدامی شکمبه به داخل مری و دهان انتقال می دهند (Regurgitation) و بلافاصله مایعات منتقل شده به شکمبه بر می گردند اما مواد خشبی بمدت حدود یک دقیقه در گاو جویده شده ودوباره بلعیده می شوند.هراندازه میزان موادخشبی موجود درغذا بیشترباشد زمان نشخوارکردن افزایش می یابدویک گاو روزانه حدود 8 تا 10 ساعت به نشخوارمی پردازد. غذا می تواند مدت چند ساعت تا چند روز در شکمبه و نگاری باقی بماند. طی این زمان باکتریهای بی هوازی، پروتوزوا و قارچها امکان فعالیت بر روی خوراک را پیدا می نمایند. از دیدگاه کلی، بخشی از غذای وارد شده به دستگاه گوارش مورد تخمیرقرارمی گیرد و به اسیدهای چرب فرّار، لاشه سلولهای میکروبی و گازهای متان و دی اکسید کربن تبدیل می گردد. سرنوشت گازهای تولید شده، خروج از دستگاه گوارش توسط عمل آروغ زدن (Eruction) می باشد. اسیدهای چرب فرّار از طریق دیواره شکمبه به خون جذب می شوند. لاشه سلولهای میکروبی ومواد غذایی که درشکمبه هضم نشده اند به شیردان و روده کوچک می روند وتوسط آنزیمهای دستگاه گوارش حیوان موردهضم شیمیایی وسپس جذب قرارمی گیرند. بخشهای مختلف معده درنشخوارکنندگان:
فهرست مقدمه ............................................................................................................................................................4 فيولوژي هضم در نشخوارکنندگان.................................................................................................................4 سیستمهای تغذیه دام و استراتژیهای آن.......................................................................................................11 تغذيه رقابتي................................................................................................................................................12 تغذيه مرحله‌اي............................................................................................................................................12 تغذيه بدون محدوديت................................................................................................................................13 سيستم‌هاي تغذيه.........................................................................................................................................13 از مزايا و معايب استفاده از سيستم‌هاي تغذيه.............................................................................................14 جيره غذائي..................................................................................................................................................15 كنسا نتره......................................................................................................................................................17 نكات مهم در مصرف كنسانتره....................................................................................................................22 انواع كنسانتره...............................................................................................................................................23 مديريت تغذيه گاوهاي شيري.....................................................................................................................24 نکات کاربردی در مدیریت تغذیه ای گاوهای شیری .................................................................................27 تغذيه گاو خشك و انتقالي..........................................................................................................................32 تغذيه و مديريت گاو...................................................................................................................................34 مقدمه در گذشته ، خوراك اصلی دام ها علوفه بوده كه البته میزان تولیدات آنها هم پایین بوده است. اما امروزه با فعالیت های اصلاح نژادی صورت گرفته روی دام ها (تلقیح مصنوعی) كه حتی در روستاهای كشور ما نیز این اتفاق افتاده است ، دام ها از لحاظ ژنتیكی، ظرفیت تولید بالایی پیدا كرده اند و در نتيجه نیاز غذایی آنها برای تولید بالایی پیدا کرده اند و در نتیجه نیاز غذایی آنها برای تولید بیشتر، افزایش یافته است. فيولوژي هضم در نشخوارکنندگان دهان نشخوارکنندگان وظیفه دریافت خوراک توسط دندانها را انجام می دهد.آرواره بالا فاقد دندانهای پیش می باشد. دندانهای پیش پائینی با کمک لبها و زبان فروبردن خوراک را ممکن می سازند. حرکات جانبی آرواره پائین موجب خرد کردن خوراکهای خشبی گیاهی می گردد. درحیوانات نشخوارکننده تولید بزاق یک عمل دائمی است اما در هنگام خوردن غذا و در زمان نشخوار کردن تولید بزاق به چند برابر حالت معمول می رسد و مواد غذایی توسط بزاق رقیق می گردند. میزان ترشح بزاق در گاو بالغ به بیش از یکصدوپنجاه لیترودرگوسفند بالغ به بیش از 8 لیتر می رسد. بزاق نشخوارکنندگان حاوی آنزیم نمی باشد اما خاصیت بافری قوی دارد و کمک موثری به تنظیم pH شکمبه می نماید. میزان ترشح بزاق به نوع خوراک مصرفی بستگی مستقیم دارد و بزاق حاوی پروتئین موسین می باشد و دارای کشش سطحی کمی می باشد که به جلوگیری از تولید کف و کاهش احتمال بروز نفخ می گردد. در نشخوارکنندگان شیرخوار شکمبه و نگاری که نخستین بخشهای معده چهارقسمتی هستند، تمایز و توسعه نیافته اند و شیر از طریق شیار مری (Esophageal groove) که یک چین خوردگی لوله مانند از محل اتصال معده به مری تا هزارلا میباشد، مستقیماً به بخش سوم (هزارلا) و سپس بخش چهارم (شیردان) منتقل می گردد. پس از آغاز تغذیه توسط مواد جامد، شکمبه و نگاری بسرعت توسعه می ابند و در گاو بالغ حدود 85% از ظرفیت معده را، شکمبه و نگاری تشکیل می دهند. محتویات شکمبه و نگاری با انقباضهای منظم (حدود یک انقباض در دقیقه) مخلوط می شوند و بطور کلی بخش خشکتر مواد غذایی در بالای بخش مایع و مواد محلول قرار می گیرند. پس از مصرف غذا، گاو یا گوسفند، طی فرآیند نشخوار مجدداً غذا را از انتهای قدامی شکمبه به داخل مری و دهان انتقال می دهند (Regurgitation) و بلافاصله مایعات منتقل شده به شکمبه بر می گردند اما مواد خشبی بمدت حدود یک دقیقه در گاو جویده شده ودوباره بلعیده می شوند.هراندازه میزان موادخشبی موجود درغذا بیشترباشد زمان نشخوارکردن افزایش می یابدویک گاو روزانه حدود 8 تا 10 ساعت به نشخوارمی پردازد. غذا می تواند مدت چند ساعت تا چند روز در شکمبه و نگاری باقی بماند. طی این زمان باکتریهای بی هوازی، پروتوزوا و قارچها امکان فعالیت بر روی خوراک را پیدا می نمایند. از دیدگاه کلی، بخشی از غذای وارد شده به دستگاه گوارش مورد تخمیرقرارمی گیرد و به اسیدهای چرب فرّار، لاشه سلولهای میکروبی و گازهای متان و دی اکسید کربن تبدیل می گردد. سرنوشت گازهای تولید شده، خروج از دستگاه گوارش توسط عمل آروغ زدن (Eruction) می باشد. اسیدهای چرب فرّار از طریق دیواره شکمبه به خون جذب می شوند. لاشه سلولهای میکروبی ومواد غذایی که درشکمبه هضم نشده اند به شیردان و روده کوچک می روند وتوسط آنزیمهای دستگاه گوارش حیوان موردهضم شیمیایی وسپس جذب قرارمی گیرند. بخشهای مختلف معده درنشخوارکنندگان: