کل مقاله 66 صفحه کاملطرح تحقيق :مقدمه:وقوع انقلاب اسلامي ايران در ايران يكي از مهمترين حوادث قرن 20 در جهان است پيروزي ملت ايران بر حكومت پهلوي كه تحت سلسطه ابرقدرت بزرگ جهان قرارداشت . نوراميدي در دل مستعضفان برانگيختدر زمان نشه گروههاي ميان درااي تمايلات كفوشي بودند وقوع انقلاب اسلامي سبب سرتار راه جديدي پيش روي آزادي خواهان جهان گشوده شود. اين اقنلاب كه بر كل جهان تأثير گذاشته داراي ابعاد متفاوتي است اگرچه تحقيقات گوناگون در اين زمينه انجام شده اما هنوز تحقيقات بيشتر را مي‌طلبد . در اين تحقيق سعي شده تأثيرات انقلاب اسلامي بر شيعيان خليج فارس بررسي شود.طرح مسأله:در حالي كه هزاره دوم ميلادي آخرين سال خود را پشت سر گذاشته «جهان در فوريه 1979 شاهد بروز اولين انقلاب مذهبي بود كه در پرتو رهبري فردي روحاني دودهان سلطنتي را كه بر حمايت بي‌دريغ غر تكيه داشت برانداخت»[1]انقلاب كه تمام معادلات جهاني و بين المللي را به هم رخيت و زمينه شكل گيري حكومت مذهبي را در ايران فراهم كرد . انقلاب اسلامي يك انقلاب سياسي، فرهنگي ـ اجتماعي و مذهبي است كه ريشه در همه عقايد ديني مردم مسلمان داشت . انقلاب اسلامي ايران در واقع « نفوذ موقتي از اسلام انقلابي بود)[2] سؤال اصلي تحقيق:آيا انقلاب اسلامي در وضعيت شيعيان خليج فارس تأثير گذاشته است؟سؤال فرعي : 1) آيا ميزان جمعيت شيعيان در تأثير پذيري از انقلاب مؤثر است؟2)راه‌هاي تأثير گذاري انقلاب كدامند؟فرضيه تحقيق:فرضيه اين تحقيق اين است كه وقوع انقلاب اسلامي در ايران باعث سياسي شدن شيعيان خليج فارس شده است.اثبات اين فرضيه و پاسخ به آن محور اصلي اين تحقيق را شكل مي دهدتعريف مفاهيم:عنوان تحقيق بازتاب انقلاب بر شيعيان خليج فارس در اين تحقيق منظور از كشورهاي خليج فارس 6 كشور عضو همكاري خليج فارس ليني عربستان ـ امارات عربي ـ كويت ـ قطر ـ بحرين ـ عمان و عراق است. نكته كه لازم است اشاره شود اين است كه از آن چاي ته بسياري از امور مثل مسائلي مذهبي و فرهني تابس از شراط سياسي هستند به همين علت بررسي اموري نظير آزادي، انجام فعاليت مذهبي و وضعيت فرهنگي شيعيان صورت مي‌گيرد.اهميت تحقيق:طرح شعارهايي مبني بر صدور انقلاب اسلامي در اوايل انقلاب كه به شدت نيز پي گيري شد از جمله مسايلي بود كه بسياري از كشورهاي عربي را به وحشت انداخت. يكي از فوايد اين تحقيق اين است كه ببينيم آيا شعارهاي انقلابي تحقق يافته و انقلاب توانسته به خارج از مرزها نفوذ پيدا كند ياخير. پيشينه تحقيق:در اين موضوع تحقيقات بسياري صورت گرفته كه از جمله:1)تأثير انقلاب اسلامي بر لمت عربستان _ عليرضا حلالي2)اصولگرايي اسلامي ايران و تأثيرات منطقه‌اي آن = از نرجس خاتون براهوي3)تأثير انقلاب اسلامي بر جنبش اخوان المسلمين از عباس خامه يارروش تقحيق :اين تحقيق كتاب خانه‌اي انجام شدهسازمان دهي تحقيقاين تحقيق شامل يك مقدمه و 3 فصل و نه فصول آن هر كدام پاسخگوي يكي از سؤالات تحقيق است.فصول اين تحقيق شامل =فصل اول = تاريخچه و جغرافياي سياسي شيعيان خليج فارسفصل دوم = (تأثيرات انقلاب بر شخصيت روحاني شيعه)فصل سوم = (تأثيرات انقلاب اسلامي را بر فعاليت گروه ها و احزاب شيعه )نتيجه گيري = وقوع انقلاب اسلامي تمام معاملات بين المللي بين شرق و غرب را بر هم رخيت و توانست صداي خود را به همه ثقاف جهان برساند. وقوع انقلاب در منطقه‌اي كه محل تجمع شيعيان است و بيش از 70 درصد جمعيت اين منطقه را شيعيان تشكيل مي‌دهند و ويژگي خاصي به اين انقلاب بخشيده است و نوري در دل شيعيان افكنده است شيعيان كه سال‌ها تحت فشار بودند. تشكيل يك حكومت شيعي در منطقه را له فال نيك گرفتند. و از ركود و سستي كه بر آنان حاكم بود خارج شد و تحت تأثير انقلاب اسلامي فعاليت سياسي خود را در جهت كسب حقوقشان آغاز كردند. همان گونه كه بايد تأثيرات انقلاب را به دو گونه تقسيم كنيم 1)تأثيرات مستقيم و غير مستقيم . تأثير مستقيم يعين اين كه گروه ها و شخصيت‌ها در اثر ارتباط مستقيم با ايران فعاليت سياسي خود را آغاز كردند. تأثير با انقلاب اسلامي نيست بلكه وقوع انقلاب و اهميت آن باعث شده تا شيعيان تحت تأثير قرار گيرند. انقلاب اسلامي حتي بر گروه‌ها و جنبش هاي سابقه داري نيز تأثير گذاشه است. ويژگي اين انقلاب باعث شد كه شيعيان و مسلمانان در جاي جاي جهان اين انقلاب را الگوي خود قرار دهند. پياده كردن احكام اسلامي ـ اجراي عدالت ـ استقلال باعث شد كه انقلاب اسلامي ايران در دل همه جاي گيرد.فصل اولدر اين فصل به بررسي وضعيت جمعيتي شيعيان ، تاريخچه پيدايش شيعيه در اين كشورها و سرونوشت آنها در دوران مختلف به ويژه در دوران جديد خواهيم پرداخت . نكته‌اي هك در اينجا ذكر آن ضروري به نظر مي‌رسد اين است كه آما مشخص و درستي از تعداد شيعيان در كشورهاي مختلف وجود ندارد و آمار ارائه شده با يكديگر متفاوت هستند. دليل اين مسأله آن است كه در تمام كشورهاي منطقه حكومت و قدرت در دست اهل سنت است و اين حاكمان به خاطر ترس از شيعيان تمايل دارند جمعيت شيعيان را كمتر از آنچه هست نشان دهند.عراق:نخستين كشوري كه به بررسي وضعيت شيعيان آن مي‌پردازيم كشور عراق است. عراق اصلي‌ترين مزك شيعه در طول ده قرن نخستين اسلام بوده و حتي بعد از تشكيل دولت صفويه در ايران و هم اكنون نيز از مراكز عمده تشيع در جهان اسلام به شمار مي‌آيد.منافع نخستين آمار متفاوتي از جمعيت شيعيان اين كشور بيان كرده‌اند . دولت عراق در سرشماري 1987 ميزان جمعيت شيعيان را 55 درصد اعلام كرد. در صورتي كه كارشناسان آگاه جمعيت شيعيان را 60 تا 65 درصد برآورد كرده‌اند.[3]پيشينة طولاني شيعيان ، اكثريت جمعيت شيعي، وجود اماكن مقدس و وجود حوزة علمية نجف اشرف از مهمترين دلايل اهميت بررسي شيعيان عراق است.آغاز تشيع در عراق مربوط به زماني قبل از هجرت امام علي (ع) به اين منطقه است . زماني كه قبليه همدان و بني نخع از جنوب جزيره العرب به عراق مهاجرت كردند. آنان از سال آخر حيات پيامبر (ص)امام علي (ص) را مي‌شناختند و به دست وي مسلمان شدند. همين شيعيان عراق بودند كه در جريان تحت فشار قرار دادن خليفة سوم در سال 35 هجري قمري به مدينه آمدند و به همراه ديگر ياران پيابمر خدا (ص) زمينة حكومت امام علي (ع) را فراهم كردند. مهمترين اين شيعيان مالك بن اشتر نخعي، كميل بن زياد، و كسان ديگر بودند كه همگي در جنگ بر ضد ناكثين و قاسطين و نيز خوارج در كنار امام علي (ع) ماندند و بسياري از آنها به شهادت رسيدند.[4]به هر حال با آمدن امام علي به عراق تشيع در اين ديار گسترش بيشتري يافت. علاوه بر كثرت جمعيت وسيعي اين كشور آنچه كه به اين كشور اهميت خاص بخشيده است وجود مهمترين اماكن متبركة شيعيان در اين كشور است.اهميت شيعيان عراق قطعاً‌فقط به خاطر كثرتشان نيست. شهراي كربلا، نجف، كاظمين و سامرا داراي زيارتگاه‌هايي است كه براي شيععه مذهب ها بسيار مقدس است سه شهر اول عتبات مراكز آموزش تعاليم واحكام مذهب شيعه است كه از طريق رفت و آمد دائمي زوار و طلبه‌ها با تمام جهان شيعه در ارتباط است.به ظنر شيعيان اين امر اهميت بس بيشتري به عراق مي‌بخشد تا صرفاً كثرث جمعيت شيعه[5]وجود اين اماكن مقدس در عراق سبب اهميت اين كشور در بين شيعيان جهان شده است . به عبارت ديگر كربلا و ساير عتبات شيعي به ويژه در نجف تأثير فراواني در كوچ دادن شيعيان نقاط ديگر به اين ديار داشته و اين خود در رواج تأثيري فراوان داشته است.[6]از ديگر مواردي كه سبب اهميت كشور عراق به ويژه در بين شيعيان جهان شده است وجدو حوزه علميه نجف اشرف است.اين حوزه كه به دست شيخ طوسي بناگرديده بسياري از داوطلبان علم را از سراسر بلاد اسلامي به خود جذب كرد گسترش كلام، فلسفه و حديث شيعي و نيز آثا فقهي ارزشمندي چون نهايه و مبسوط شيخ تأثير به سزايي در بارور كردن دانش اسلامي شيعيان در ساير نقاط داشت.[7]علاوه بر حوزة علميه نجف مراكز علمي مهمي در طول تاريخ وجود داشته‌اند كه در گسترش علوم شيعي نقش مهمي داشته‌اند. [1]- اسپوزيتو‌ـ فصلنامه شماره 10 و 11 . ترجمه علي اصغر افتقاري ص 218[2]- سپوزيتو ، پيشين، ص 220[3]- مرتايمر، لوئيس ار. (رئيس بخش تحقيق گنگره آمريكا) ، بررسي كشور عراق، ترجمة سيد جليل صالحي مياهيدشتي، انتشارات باغ ابريشم، چاپ اول، 1379، ص 102.[4]- جعفريان ، رسول ، جغرافياي تاريخي و انساني شعيه در جهان اسلام،انشارات انصاريان، چاپ اول ، 1371، ص 50.[5]- كدوري، الي، مجمعه مقالات بين المللي دانشگاه تل آويو، 1984 ، تشيع ف انقلاب و مقاومت ـ شيعيان عراق و سرنوشت آنها، ترجمه اداره كل مطبوعات و رسانه‌هاي خارجي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، ص 92[6]- جعفريان ، پيشين ، ص 54[7]- همان ، ص 54.