چکیدههدف پژوهش حاضر، تأثیر طراحی انگیزشی آموزش بر کیفیت زندگی کلاسی و یادگیری در آموزش دانشگاهی بود. روش تحقیق از منظر هدف، کاربردی و از حیث گرد آوری دادهها، آزمایشی بود که از طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد. جامعه آماری در این پژوهش، تمام دانشجویان مقطع کارشناسی علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه فردوسی مشهد در نیمسال اول سال تحصیلی 94-1393 بودند که با توجه به ضرورت همکاری استاد درس در طراحی و اجرای برنامههای آموزشی و قابلیت تبدیل دانشجویان به دو گروه آزمایش و کنترل از سویی دیگر، درس روشها و فنون تدریس به صورت نمونهگیری در دسترس انتخاب شد. این کلاس دارای 50 دانشجو بود و با استفاده از جدول اعداد تصادفی دانشجویان به گروههای آزمایشی و کنترل گمارش یافتند. بررسی سنجش با بکارگیری مراحل دهگانه طراحی انگیزشی بر اساس مدل کلر چهار عنصر: توجه، ارتباط، اطمینان و رضایت در بخش روشهای تدریس مستقیم این درس گنجانده شد. برای سنجش اثربخشی این طراحی از دو متغیر کیفیت زندگی کلاسی و یادگیری استفاده شد. روایی پرسشنامه کیفیت زندگی کلاسی از طریق روایی محتوایی و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ سنجیده شد. برای اندازهگیری یادگیری، از پرسشنامه آزمون پیشرفت تحصیلی استفاده شد. روایی این پرسشنامه نیز از طریق جدول- هدف محتوا و میزان پایایی آزمون یادگیری نیز با کودر ریچاردسون محاسبه گردید. دادههای پژوهش با روش تحلیل واریانس چند متغیری و کوواریانس چند متغیری تحلیل گردید. نتایج پژوهش حاکی از تأثیر طراحی انگیزشی کلر بر کیفبیت زندگی کلاسی بود ؛ اما این تأثیر بر یادگیری معنادار نبود.واژههای کلیدی: طراحی انگیزشی آموزش، کیفیت زندگی کلاسی، آموزش دانشگاهی، کلر فهرست مندرجاتعنوان صفحهچکیدهبیان مسأله.........................................................................................................................................................................2اهداف پژوهش..................................................................................................................................................................6سؤال اصلی پژوهش.........................................................................................................................................................6فرضیه اصلی......................................................................................................................................................................6تعاریف عملیاتی................................................................................................................................................................7فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهشآموزش عالی و نقش آن.................................................................................................................................................9تأثیر طراحی آموزشی بر ارتقاء اثربخشی....................................................................................................................9کیفیت زندگی کلاسی.................................................................................................................................................10انگیزش در یادگیری.....................................................................................................................................................11نظریههای انگیزش مورد استفاده در الگوی ARCS..............................................................................................13الگوهای انگیزشی..........................................................................................................................................................15الگوی زمان- پیوستار...................................................................................................................................................15الگوی فرا انگیزش.........................................................................................................................................................16الگوی طراحی انگیزشی ARCS.................................................................................................................................17محدودیتهای طراحی انگیزشی................................................................................................................................24پیشینه پژوهش.............................................................................................................................................................25جمع بندی پژوهش......................................................................................................................................................28فصل سوم: روش پژوهشروش پژوهش.................................................................................................................................................................31جامعه و نمونه آماری....................................................................................................................................................31ابزارهای مربوط به فرایندهای طراحی انگیزشی.....................................................................................................32روایی و پایایی پرسشنامههای مربوط به فرایند طراحی انگیزشی کلر...............................................................36ابزارهای مربوط به سنجش متغیرهای وابسته........................................................................................................39روایی و پایایی مربوط به ابزارهای سنجش و اندازهگیری.....................................................................................41روش اجرای پژوهش....................................................................................................................................................41طراحی ...........................................................................................................................................................................42تدریس روشهای مبتنی بر انتقال مستقیم بر اساس الگوی طراحی انگیزشی کلر.......................................45تدریس روشهای مبتنی بر انتقال مستقیم به شیوه موجود...............................................................................46تحلیل سنجش متغیرهای وابسته..............................................................................................................................46روش تجزیه و تحلیل دادهها.......................................................................................................................................46فصل چهارم: یافتههای پژوهشسؤال پژوهش.................................................................................................................................................................48مرحله اول: شرح مختصری از محتوا.........................................................................................................................48مرحله دوم: اطلاع راجع به حضار..............................................................................................................................51مرحله سوم: تحلیل مخاطبان.....................................................................................................................................53مرحله چهارم: تحلیل مواد آموزشی..........................................................................................................................57مرحله پنجم: اهداف و ارزیابیها................................................................................................................................61مرحله ششم: فهرستی از شیوههای انگیزشی بالقوه...............................................................................................62مرحله هفتم: انتخاب و طراحی شیوهها....................................................................................................................64مرحله هشتم: یکپارچه سازی با آموزش...................................................................................................................66مرحله نهم: انتخاب و توسعه مواد..............................................................................................................................69مرحله دهم: ارزیابی......................................................................................................................................................69فرضیههای پژوهش.......................................................................................................................................................69فرضیه نخست................................................................................................................................................................69فرضیه دوم....................................................................................................................................................................72فرضیه اصلی...................................................................................................................................................................73سایر یافتهها...................................................................................................................................................................74فصل پنجم: بحث و نتیجه گیرینتیجه فرضیه نخست....................................................................................................................................................78نتیجه فرضیه دوم..........................................................................................................................................................79بحث و نتیجه گیری.....................................................................................................................................................80پیشنهادها.......................................................................................................................................................................81پیشنهادهای کاربردی..................................................................................................................................................81پیشنهادهای پژوهشی .................................................................................................................................................82محدودیتهای پژوهش................................................................................................................................................82منابعمنابع فارسی...................................................................................................................................................................84منابع لاتین.....................................................................................................................................................................87پیوستها.........................................................................................................................................................................91 فهرست جدولهاجدول (3-1). توزیع سنی دو گروه...........................................................................................................................32جدول (3-2). توزیع گرایش تحصیلی آزمودنی ها در دو گروه..........................................................................33جدول (3-3). پرسشنامه بررسی علایق...................................................................................................................34جدول (3-4). مقیاس انگیزشی مواد آموزشی........................................................................................................35جدول (3-5). نحوه محاسبه سبک یادگیری کلب................................................................................................36جدول (3-6). برآورد همسانی درونی بررسی علایق.............................................................................................37جدول (3-7). ضریب روایی محتوایی پرسشنامه بررسی علایق فراگیران........................................................37جدول (3-8). برآورد پایایی پرسشنامه بررسی علایق در پژوهش حاضر.........................................................37جدول (3-9). برآورد پایایی پرسشنامه بررسی مواد آموزشی انگیزش..............................................................38جدول (3-10). برآورد پایایی پرسشنامه بررسی مواد آموزشی انگیزش پژوهش حاضر................................38جدول (3-11). ضرایب پایایی خرده مقیاسهای پرسشنامه سبک یادگیری کلب......................................39جدول (3-12). ضرایب پایایی خرده مقیاسهای پرسشنامه سبک یادگیری کلب در پژوهش................ 39جدول (3-13). مؤلفههای مربوط به سنجش کیفیت زندگی کلاسی...............................................................40جدول (3-14). نحوه کسب اطلاعات مراحل طراحی انگیزشی آموزش کلر....................................................43جدول (4-1). نگرش ابتدایی افراد نمونه (گروه آزمایش)....................................................................................51جدول (4-2). شاخصهای توصیفی پرسشنامه بررسی علایق.......................................................................... 56جدول (4-3). نتایج تحلیل واریانس چند متغیره از آزمون لامبدای ویلکز......................................................56جدول (4-4). نتایج تحلیل واریانس چندمتغیره..................................................................................................57جدول (4-5). شاخصهای توصیفی بررسی مواد آموزشی انگیزش دانشجویان..............................................58جدول (4-6). نتایج تحلیل واریانس چندمتغیره از آزمون ویلکز ......................................................................58جدول (4-7). نتایج تحلیل واریانس چندمتغیره...................................................................................................59جدول (4-8). اهداف و ارزیابیها...............................................................................................................................61جدول (4-9). شیوههای انگیزشی بالقوه..................................................................................................................62جدول (4-10). شیوه های انگیزشی و نحوه محقق شدن ..................................................................................64جدول (4-11). طراحی درس مشروح....................................................................................................................66جدول(4-12). شاخصهای توصیفی کیفیت زندگی کلاسی دانشجویان.........................................................70جدول (4-13). نتایج تحلیل واریانس چندمتغیره متغیر کیفیت زندگی کلاسی حاصل از آزمون لامبدای ویلکز.................................................70جدول (4-14).نتایج تحلیل واریانس چند متغیره کیفیت زندگی کلاسی گروه آزمایش و کنترل............71جدول (4-15).شاخصهای توصیفی نمرات حاصله از اجرای پیش آزمون گروه آزمایش و کنترل..........72جدول (4-16). شاخصهای توصیفی نمرات حاصل از اجرای پس آزمون.......................................................72جدول (4-17). نتایج آزمون تحلیل کوواریانس چند متغیره یادگیری.............................................................73جدول (4-18). نتایج تحلیل کوواریانس چند متغیره متغیرهای اثربخسی آموزش.......................................74جدول (4-19). نتایج تحلیل کوواریانس چند متغیره برای گروه آزمایش و کنترل در مقیاسهای کیفیت زندگی کلاسی و یادگیری...........................................................................................................................................74فهرست شکلهاشکل. (2-1)..................................................................................................................................................................23
تأثير طراحي انگيزشي آموزش بر كيفيت زندگي کلاسی و يادگيري در آموزش دانشگاهی
چکیدههدف پژوهش حاضر، تأثیر طراحی انگیزشی آموزش بر کیفیت زندگی کلاسی و یادگیری در آموزش دانشگاهی بود. روش تحقیق از منظر هدف، کاربردی و از حیث گرد آوری دادهها، آزمایشی بود که از طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل استفاده شد. جامعه آماری در این پژوهش، تمام دانشجویان مقطع کارشناسی علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه فردوسی مشهد در نیمسال اول سال تحصیلی 94-1393 بودند که با توجه به ضرورت همکاری استاد درس در طراحی و اجرای برنامههای آموزشی و قابلیت تبدیل دانشجویان به دو گروه آزمایش و کنترل از سویی دیگر، درس روشها و فنون تدریس به صورت نمونهگیری در دسترس انتخاب شد. این کلاس دارای 50 دانشجو بود و با استفاده از جدول اعداد تصادفی دانشجویان به گروههای آزمایشی و کنترل گمارش یافتند. بررسی سنجش با بکارگیری مراحل دهگانه طراحی انگیزشی بر اساس مدل کلر چهار عنصر: توجه، ارتباط، اطمینان و رضایت در بخش روشهای تدریس مستقیم این درس گنجانده شد. برای سنجش اثربخشی این طراحی از دو متغیر کیفیت زندگی کلاسی و یادگیری استفاده شد. روایی پرسشنامه کیفیت زندگی کلاسی از طریق روایی محتوایی و پایایی آن با ضریب آلفای کرونباخ سنجیده شد. برای اندازهگیری یادگیری، از پرسشنامه آزمون پیشرفت تحصیلی استفاده شد. روایی این پرسشنامه نیز از طریق جدول- هدف محتوا و میزان پایایی آزمون یادگیری نیز با کودر ریچاردسون محاسبه گردید. دادههای پژوهش با روش تحلیل واریانس چند متغیری و کوواریانس چند متغیری تحلیل گردید. نتایج پژوهش حاکی از تأثیر طراحی انگیزشی کلر بر کیفبیت زندگی کلاسی بود ؛ اما این تأثیر بر یادگیری معنادار نبود.واژههای کلیدی: طراحی انگیزشی آموزش، کیفیت زندگی کلاسی، آموزش دانشگاهی، کلر فهرست مندرجاتعنوان صفحهچکیدهبیان مسأله.........................................................................................................................................................................2اهداف پژوهش..................................................................................................................................................................6سؤال اصلی پژوهش.........................................................................................................................................................6فرضیه اصلی......................................................................................................................................................................6تعاریف عملیاتی................................................................................................................................................................7فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهشآموزش عالی و نقش آن.................................................................................................................................................9تأثیر طراحی آموزشی بر ارتقاء اثربخشی....................................................................................................................9کیفیت زندگی کلاسی.................................................................................................................................................10انگیزش در یادگیری.....................................................................................................................................................11نظریههای انگیزش مورد استفاده در الگوی ARCS..............................................................................................13الگوهای انگیزشی..........................................................................................................................................................15الگوی زمان- پیوستار...................................................................................................................................................15الگوی فرا انگیزش.........................................................................................................................................................16الگوی طراحی انگیزشی ARCS.................................................................................................................................17محدودیتهای طراحی انگیزشی................................................................................................................................24پیشینه پژوهش.............................................................................................................................................................25جمع بندی پژوهش......................................................................................................................................................28فصل سوم: روش پژوهشروش پژوهش.................................................................................................................................................................31جامعه و نمونه آماری....................................................................................................................................................31ابزارهای مربوط به فرایندهای طراحی انگیزشی.....................................................................................................32روایی و پایایی پرسشنامههای مربوط به فرایند طراحی انگیزشی کلر...............................................................36ابزارهای مربوط به سنجش متغیرهای وابسته........................................................................................................39روایی و پایایی مربوط به ابزارهای سنجش و اندازهگیری.....................................................................................41روش اجرای پژوهش....................................................................................................................................................41طراحی ...........................................................................................................................................................................42تدریس روشهای مبتنی بر انتقال مستقیم بر اساس الگوی طراحی انگیزشی کلر.......................................45تدریس روشهای مبتنی بر انتقال مستقیم به شیوه موجود...............................................................................46تحلیل سنجش متغیرهای وابسته..............................................................................................................................46روش تجزیه و تحلیل دادهها.......................................................................................................................................46فصل چهارم: یافتههای پژوهشسؤال پژوهش.................................................................................................................................................................48مرحله اول: شرح مختصری از محتوا.........................................................................................................................48مرحله دوم: اطلاع راجع به حضار..............................................................................................................................51مرحله سوم: تحلیل مخاطبان.....................................................................................................................................53مرحله چهارم: تحلیل مواد آموزشی..........................................................................................................................57مرحله پنجم: اهداف و ارزیابیها................................................................................................................................61مرحله ششم: فهرستی از شیوههای انگیزشی بالقوه...............................................................................................62مرحله هفتم: انتخاب و طراحی شیوهها....................................................................................................................64مرحله هشتم: یکپارچه سازی با آموزش...................................................................................................................66مرحله نهم: انتخاب و توسعه مواد..............................................................................................................................69مرحله دهم: ارزیابی......................................................................................................................................................69فرضیههای پژوهش.......................................................................................................................................................69فرضیه نخست................................................................................................................................................................69فرضیه دوم....................................................................................................................................................................72فرضیه اصلی...................................................................................................................................................................73سایر یافتهها...................................................................................................................................................................74فصل پنجم: بحث و نتیجه گیرینتیجه فرضیه نخست....................................................................................................................................................78نتیجه فرضیه دوم..........................................................................................................................................................79بحث و نتیجه گیری.....................................................................................................................................................80پیشنهادها.......................................................................................................................................................................81پیشنهادهای کاربردی..................................................................................................................................................81پیشنهادهای پژوهشی .................................................................................................................................................82محدودیتهای پژوهش................................................................................................................................................82منابعمنابع فارسی...................................................................................................................................................................84منابع لاتین.....................................................................................................................................................................87پیوستها.........................................................................................................................................................................91 فهرست جدولهاجدول (3-1). توزیع سنی دو گروه...........................................................................................................................32جدول (3-2). توزیع گرایش تحصیلی آزمودنی ها در دو گروه..........................................................................33جدول (3-3). پرسشنامه بررسی علایق...................................................................................................................34جدول (3-4). مقیاس انگیزشی مواد آموزشی........................................................................................................35جدول (3-5). نحوه محاسبه سبک یادگیری کلب................................................................................................36جدول (3-6). برآورد همسانی درونی بررسی علایق.............................................................................................37جدول (3-7). ضریب روایی محتوایی پرسشنامه بررسی علایق فراگیران........................................................37جدول (3-8). برآورد پایایی پرسشنامه بررسی علایق در پژوهش حاضر.........................................................37جدول (3-9). برآورد پایایی پرسشنامه بررسی مواد آموزشی انگیزش..............................................................38جدول (3-10). برآورد پایایی پرسشنامه بررسی مواد آموزشی انگیزش پژوهش حاضر................................38جدول (3-11). ضرایب پایایی خرده مقیاسهای پرسشنامه سبک یادگیری کلب......................................39جدول (3-12). ضرایب پایایی خرده مقیاسهای پرسشنامه سبک یادگیری کلب در پژوهش................ 39جدول (3-13). مؤلفههای مربوط به سنجش کیفیت زندگی کلاسی...............................................................40جدول (3-14). نحوه کسب اطلاعات مراحل طراحی انگیزشی آموزش کلر....................................................43جدول (4-1). نگرش ابتدایی افراد نمونه (گروه آزمایش)....................................................................................51جدول (4-2). شاخصهای توصیفی پرسشنامه بررسی علایق.......................................................................... 56جدول (4-3). نتایج تحلیل واریانس چند متغیره از آزمون لامبدای ویلکز......................................................56جدول (4-4). نتایج تحلیل واریانس چندمتغیره..................................................................................................57جدول (4-5). شاخصهای توصیفی بررسی مواد آموزشی انگیزش دانشجویان..............................................58جدول (4-6). نتایج تحلیل واریانس چندمتغیره از آزمون ویلکز ......................................................................58جدول (4-7). نتایج تحلیل واریانس چندمتغیره...................................................................................................59جدول (4-8). اهداف و ارزیابیها...............................................................................................................................61جدول (4-9). شیوههای انگیزشی بالقوه..................................................................................................................62جدول (4-10). شیوه های انگیزشی و نحوه محقق شدن ..................................................................................64جدول (4-11). طراحی درس مشروح....................................................................................................................66جدول(4-12). شاخصهای توصیفی کیفیت زندگی کلاسی دانشجویان.........................................................70جدول (4-13). نتایج تحلیل واریانس چندمتغیره متغیر کیفیت زندگی کلاسی حاصل از آزمون لامبدای ویلکز.................................................70جدول (4-14).نتایج تحلیل واریانس چند متغیره کیفیت زندگی کلاسی گروه آزمایش و کنترل............71جدول (4-15).شاخصهای توصیفی نمرات حاصله از اجرای پیش آزمون گروه آزمایش و کنترل..........72جدول (4-16). شاخصهای توصیفی نمرات حاصل از اجرای پس آزمون.......................................................72جدول (4-17). نتایج آزمون تحلیل کوواریانس چند متغیره یادگیری.............................................................73جدول (4-18). نتایج تحلیل کوواریانس چند متغیره متغیرهای اثربخسی آموزش.......................................74جدول (4-19). نتایج تحلیل کوواریانس چند متغیره برای گروه آزمایش و کنترل در مقیاسهای کیفیت زندگی کلاسی و یادگیری...........................................................................................................................................74فهرست شکلهاشکل. (2-1)..................................................................................................................................................................23