طراحی و ساخت سازه های خاص و سمبلیک همواره در همه کشورها مرسوم بوده و معمولا این سازه ها به طرح هایی ماندگار در تاریخ آن کشور تبدیل شده اند. در طول تاریخ بسیاری از سازه ها در کشورهای مختلف جهان بوده اند که کاربری چندان ویژه ای نداشته، اما تنها به سبب طراحی خاص و نمادین به یک سازه تاریخی و ماندگار و گاها به نماد یک شهر یا کشور تبدیل شده اند. برای مثال هرگاه اسم “پاریس” بیاید، خواه ناخواه یاد برج “ایفل” در ذهن مان تداعی می شود و یا “کاخ کرملین” ما را به یاد “مسکو” می اندازد.از جمله مکان هایی که در بسیاری از نقاط جهان برای آن سازه های خاص طراحی و ساخته می شود، دانشگاه ها و به طور خاص سردر اصلی آن هاست که به نوعی نماد آن دانشگاه در سراسر جهان و نمایانگر اهداف و خط مشی دانشگاه است.به گفته جامعه شناسان ایجاد یک سردر خاص یا یک نماد برای دانشگاه، باعث افزایش روحیه دانشجویان آن دانشگاه و به تبع آن افزایش اعتبار دانشگاه مورد نظر می شود. به دیگر سخن، شهرت دانشگاه به نوعی بر اعتبار آن می افزاید و ایجاد سردر خاص برای دانشگاه ها خود می تواند زمینه ساز افزایش شهرت دانشگاه شود.در همین کشور خودمان طراحی زیبا و منحصر به فرد سردر اصلی دانشگاه تهران توسط زنده یاد “کوروش فرزامی” باعث ماندگاری نماد این دانشگاه در تاریخ آموزش عالی و یا حتی بناهای تاریخی کشور شد. دیدن تصویر سردر اصلی دانشگاه تهران بر روی اسکناس ۵۰ تومانی ، بی شک باعث غرور دانشجویان این دانشگاه می شود.در همین راستا بر آن شدیم تا به بررسی سردر برخی از دانشگاه های کشور و فلسفه شکل گیری و طراحی آن ها بپردازیم.دانشگاه تهران:سردر اصلی دانشگاه تهران در سال های ۴۵ و ۴۶ بر پایه طرحی از “کوروش فرزامی” یکی از دانشجویان دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران که طرح وی در یک مسابقه طراحی دانشجویی به دستور ریاست وقت دانشگاه برگزیده شد، ساخته شد. محاسب این طرح “سیمون سرکیسیان” بود و ساخت آن را شرکتی ایرانی به نام «شرکت آرمه» به پایان برد. سردر دانشگاه تهران امروزه تبدیل به نمادی از آموزش عالی کشور ایران در دنیاست.درباره فلسفه طرح سردر دانشگاه تهران دو دیدگاه وجود دارد؛ برخی بر این عقیده اند که طرح سردر دانشگاه، الهام گرفته از تصویر خیالی دو پرنده ای است که بال هایشان را برای اوج گرفتن و برخاستن از زمین، باز کرده اند که “علم” و “دانش” به دو بال این پرنده تشبیه شده اند که ورود به دانشگاه با آن دو ممکن است و خروج از دانشگاه نیز با تقویت این بال ها موجب صعود افراد بر فراز اجتماع خود و پاسداری از آن می شود.اما عده ای دیگر آن را به عنوان کتابی که به صورت باز در مقابل دیدگان گذارده شده باشد می دانند که بیانگر ارزش مطالعه و تحقیق است.به گزارش ایسنا، سردر اصلی دانشگاه تهران برای نخستین بار در سال ۱۳۸۸ با تمهیدات خاص برای جلوگیری از نفوذ آب به داخل سازه شسته شد. دانشگاه علم و صنعت:طرح سردر دانشگاه علم و صنعت ایران در یک مسابقه سراسری معماری در سال ۱۳۷۸ توسط استادان فن انتخاب و کار ساخت و عملیات اجرایی آن از حدود سال ۸۲ آغاز شد.طرح مذکور با نگاهی مدرن متشکل از دو پوسته بتنی که هر یک شامل دوقوس است، طراحی شده که قوس های جناغی داخل، برگرفته از معماری اسلامی ایران بوده و قوس های سهمی گونه بیرونی نمادی از علم و فناوری و یادآور معماری باستانی ایران است. دانشگاه تربیت مدرس:طرح نماد سردر دانشگاه تربیت مدرس درسال ۱۳۸۶ در فراخوانی از سوی این دانشگاه به مسابقه گذاشته شد و پس از ارائه طرح های گوناگون و داوری هیات داوران، طرح مهندس “رضا عبادی رجلی” و “سارا مجدی” به عنوان نماد برگزیده، انتخاب شد.این سردر نماد مشخصی از ورودی کاخ مداین تیسفون است که به علت ویژگی زیبای قوس این کاخ، سال های متوالی است که مورد توجه معماران ایرانی و خارجی قرار گرفته است. این طرح برگرفته از معماریایرانی اسلامی است و فضای علم و دانش اندوزی را تداعی می کند. به این ترتیب که از سمبل علم که کتاب است، گرفته شده و مانند یک کتاب طراحی شده است. از سوی دیگر به کارگیری نمای آجری و طاق سهمی در ورودی بنا، برگرفته از معماری ایرانی است. از سوی دیگر طاق و طرفین آن با کاربندی و کاشی کاری ها و همچنین نقوش اسلامی مزین شده است.ساخت این بنا به گفته مدیر این پروژه یک میلیارد تومان هزینه در برداشته است و ارتفاع آن در کنارها ۱۲٫۳۰ متر و در مرکز ۱۱٫۸۰ متر و از ۴ پوسته تشکیل شده است. همچنین طول بنا ۲۳ متر و عرض آن در بیشترین نقطه ۸٫۹۰ متر است که در کمترین نقطه (مرکز بنا) به پنج متر می رسد. دانشگاه الزهرا (س):سردر جدید دانشگاه الزهرا نیز که توسط مهندس مهدی مکی نژاد در سال ۸۴ طراحی شد در سال ۱۳۸۹ به بهره برداری رسید.بر روی سردر این دانشگاه آیه از قران کریم درباره کسب علم نگاشته شده است. هدف از این اقدام معنوی این بوده که دانشجویان در زمان ورود به دانشگاه از زیر آیه از قرآن عبور و روز پربرکتی را آغاز کنند.به گفته رییس وقت دانشگاه ساخت این پروژه حدود ۲۰۰ میلیون تومان هزینه داشته است. دانشگاه آزاد اسلامی:آرم دانشگاه آزاد اسلامی که در دهه ۶۰ و در همان سال های ابتدایی تشکیل دانشگاه طراحی و به تصویب هیات رییسه دانشگاه رسیده بود، متشکل از هفت قسمت است که یکدیگر را باز تعریف می کنند.نشان یا آرم دانشگاه آزاد اسلامی از هفت قسمت آرم «محراب»، «کلمه (لا)»، «نوک قلم»، «بال پرنده»، «رحل»، «تلفیق سر درورودی دانشگاه تهران و حوزه علمیه» و «کلمه دانشگاه آزاد اسلامی» تشکیل شده است.مفاهیم و اهداف بکارگیری این هفت گانه آرم دانشگاه آزاد اسلامی به قرار زیر است:۱- محراب: نشانه عبودیت به باری تعالی و این نکته که دانشگاه باید معبد باشد.۲- کلمه (لا): مخفف (لا اله الا الله) است به معنی نفی همه معبودها به جز خداوند تبارک و تعالی.۳- نوک قلم : اشارتی است به آیه شریفه (ن و القلم و ما یسطرون) به منظور تحصیل علم.۴- بال پرنده: به مفهوم آزاد بودن دانشگاه است و ترکیب دو بال پرنده نشان دهنده علم و تقوی.۵- رحل قرآن مجید: مبین اسلامی بودن دانشگاه و الهام از تعالیم کتاب آسمانی قرآن است.۶- تلفیقی است از سر در ورودی دانشگاه تهران و حوزه علمیه که نشان دهنده سیستم آموزشی دانشگاه است.۷- کلمه دانشگاه آزاد اسلامی که با خط نستعلیق نوشته شده و حتما باید در جای مورد نظر و با همین ترکیب استفاده شود.