جنايت بر ميت68 صفحه در قالب ورد و قابل ویرایشمقدمهنگراني بشر در طول تاريخ در قبال تخطي و تجاوز عليه حيثيت جسماني و اموال، مقدسات و عرف و آداب و رسوم و هنجار اموري غير قابل انکار است، دلايل و مدارک تاريخي بيانگر اين مطلب است که جامعة انساني از نخستين ادوار زندگي جمعي با پديدة مجرمانه درگيري داشته است. واکنشهاي متعددي که در جهت حفظ منافع فردي و جمعي در برابر تهديد کنندگان مصالح و متجاوزين به آداب و رسوم اتخاذ مي شود، نشانگر اين است که انسان در تمام ادوار اموري را جرم دانسته و مخالف طبع خود شناخته و با آن به مبارزه برخاسته است. در واقع پيشينيان صرف عمل مادي که به ديگري ضرر برساند جرم مي دانستند، اين عمل فرقي نمي کرد که از حيوان يا نبات يا اشياء بي جان صادر مي شد تنها نتيجة جرم که خسارت بود نه چيز ديگر . علاوه بر آن در حقوق قديم مسئوليت ناشي از جرم نه تنها بر فاعل مادي بلکه بر خويشاوندان و بستگان بار مي شد زيرا او در جامعه هاي باستاني جزء جداييناپذير اجتماع خود به شمار مي آمد و به يک معني شخصيت مستقل نداشت. جرايم عليه تماميت جسماني از زمرة جرائم خشونت آميز مي باشند، بديهي است هرگاه صدمات وارده به مرگ قرباني بيانجامد، به ويژه آنجا که مرتکب چنين نتيجه اي را بطور مستقيم يا غير مستقيم قصد کرده باشد، بر شناعت و زشتي عمل افزوده ميشود و برچسب قاتل بر پيشاني مجرم نقش مي بندد. قتل، انسان را از عزيز ترين دارايي وي، يعني حيات، محروم مي سازد و تنها جرمي است که صدمة ناشي از آن غير قابل جبران است. اهميت جرم قتل عمدي از ميزان مجازات پيش بيني شده براي آن در نظام هاي حقوقي مختلف (اعم از قصاص، اعدام، حبس) قابل درک است. به همهي آنچه که گفته شد بايد اين کلام والاي خداوند را افزود که «هرکس ديگري را بدون اقتضاي قصاص يا بدون آنکه فسادي کرده باشد بکشد، چنان باشد که همه مردم را کشته است ... »[1] رواياتي هم از پيامبر اسلام (ص) مبني بر اينکه قتل مؤمن از زوال دنيا نزد خداوند عظيم تر است و اين که اگر همهي اهل زمين و آسمان در قتل مؤمني شرکت داشته باشند خداوند همه آنان را به جهنم مي برد، نقل شده است.[2] شايد از همين روست که جرم قتل و ساير جرائم عليه تماميت جسماني اشخاص در لسان فقيهان جنايت ناميده شده، که اين واژه خود نشانگر شدت زشتي اين جرم است. بايد افزود که احترام به زندگي افراد چه قبل از مرگ و چه بعد از آن در اديان الهي مورد توجه بوده است و بي احترامي به مرده را امري قبيح مي دانستند و مجازات بيشتري را اديان الهي براي اعمال ارتکابي مجرمانه بر روي اموات قائل ميشوند. بدين ترتيب در اين رساله قصد داريم به جرائم و جنايات عليه مرده بپردازيم تا تاييدي باشد بر وجود و قوت اين قاعده : «حرمه الميت کحرمه الحي» و قاطعيت رواياتي که احترام انسان در حال حيات و ممات را يکي مي دانند من جمله اينکه پيامبر (ص) فرمود: «حرمه المسلم ميتاً کحرمه و هوحي سواء»[3] [1] آيه 32، سوره مائده[2] . از جمله نگاه كنيد به : ترمذي ، سنن ،ج 4 ، ص 17[3] عوض احمد ادريس، کتاب ديه، ترجمه دکتر عليرضا فيض، چاپ وزارت ارشاد اسلامي، ص 187فهرست مطالبعنوان صفحهمقدمه ...................................................................................................................... 1فصل اول : کليات..................................................................................................... 3مبحث اول : واژه شناسي ........................................................................................ 3گفتار اول: مفهوم مرگ............................................................................................ 3گفتار دوم: مفهوم جرم و جنايت.............................................................................. 6مبحث دوم: سابقه تاريخي ...................................................................................... 8گفتار اول : جرائم عليه مردگان در حقوق غير اسلام قبل و بعد از ظهور اسلام.... 8گفتار دوم : جرائم عليه مردگان در حقوق اسلامي.................................................. 9مبحث سوم : تعقيب جرائم و جنايات عليه مردگان در مراحل مختلف..................... 9گفتار اول : وقوع جرم پس از فوت........................................................................ 10گفتار دوم: قابل گذشت يا غير قابل گذشت بودن جرائم عليه مردگان.................. 10فصل دوم: جرائم عليه حيثيت مادي مردگان......................................................... 13مبحث اول: سرقت.................................................................................................. 13گفتار اول: سرقت جسد يا اجزاي بدن مرده.......................................................... 13گفتار دوم: مجازات سرقت جسد يا اجزاي بدن مرده........................................... 14مبحث دوم: مثله کردن بدن مرده ......................................................................... 15گفتار اول : مجازات مثله کردن بدن مرده ............................................................ 17گفتار دوم: فروعات مجازات جنايت بر مرده......................................................... 19بند اول: شرايط دادن مقادير ديه جنايت برميت..................................................... 19بند دوم: مقادير ديه جنايت برميت مرد و زن........................................................ 19بند سوم : استقرار ديه مربوط به ميت در جنايات عمدي يا غير عمدي................ 21بند چهارم: مسئول پرداخت ديه جنايت برميت...................................................... 23بند پنجم: تعلق ديه جنايت، به مرده........................................................................ 23مبحث سوم : زنا و لواط باميت.............................................................................. 24گفتار اول : زناي با مردگان از ديدگاه فقهي – قانوني.......................................... 24بند اول : ديدگاه فقهي مسئله.................................................................................. 24بند دوم: مجازات زناي با مردگان......................................................................... 25گفتار دوم: لواط باميت........................................................................................... 26بند اول : شرايط تحقق لواط باميت........................................................................ 26بند دوم: مجازات لواط باميت................................................................................. 27فصل سوم : جرائم عليه حيثيت معنوي مردگان.................................................... 28مبحث اول : قذف مرده.......................................................................................... 28گفتار اول: قذف مردگان و شرايط تحقق آن ........................................................ 28گفتار دوم: مالکين دعوي قذف مرده..................................................................... 29مبحث دوم: توهين و افتراء به مرده ..................................................................... 29گفتار اول: لفظي يا عملي بودن توهين به مرده...................................................... 29گفتار دوم : امکان يا عدم امکان مجازات توهين و افتراء به مرده ....................... 30فصل چهارم : نگاهي ساختاري به پرونده مطروحه و آراء صادره .................... 33مبحث اول : وقايع اتفاق افتاده و استدلال و اظهارات طرفين................................. 33گفتار اول : وقايع اتفاق افتاده................................................................................ 33گفتار دوم: استدلال و اظهارات طرفين پرونده...................................................... 35گفتار سوم: توجيهات دادگاه و سرانجام کار ....................................................... 38مبحث دوم : نقش وکيل متهم در دادرسي............................................................. 41فصل پنجم : بررسي شکلي آراء صادره................................................................ 42مبحث اول: بررسي شکلي راي دادگاه بدوي......................................................... 42مبحث دوم: بررسي شکلي راي ديوانعالي کشور ................................................. 50فصل ششم : اشکالات ادبي آراء............................................................................ 52مبحث اول : اشکالات ادبي راي دادگاه بدوي........................................................ 52مبحث دوم: اشکالات ادبي راي ديوانعالي کشور .................................................. 55فصل هفتم : نقد ماهوي آراء صادره .................................................................... 55مبحث اول: قتل عمد............................................................................................... 56گفتار اول: قتل عمدي از ديدگاه فقها...................................................................... 56گفتار دوم : قتل عمدي از ديدگاه حقوقدانان.......................................................... 57گفتارسوم: بررسي قتل واقع شده در پرونده مطروحه ........................................ 59مبحث دوم: جنايت بر مرده.................................................................................... 61گفتار اول: بررسي سوزاندن مرده که در پرونده مطروحه واقع شده ................. 61گفتار دوم: مجازاتي که در راي مسکوت مانده است .......................................... 62فصل هشتم : نقد قانوني آراء صادره.................................................................... 63مبحث اول : مستندات دادگاه در مورد قصاص نفس ........................................... 63مبحث دوم: مستندات دادگاه در مورد سوزاندن جسد (جنايت برميت) ................ 66نتيجه ..................................................................................................................... 67منابع و مآخذ
جنايت بر ميت
جنايت بر ميت68 صفحه در قالب ورد و قابل ویرایشمقدمهنگراني بشر در طول تاريخ در قبال تخطي و تجاوز عليه حيثيت جسماني و اموال، مقدسات و عرف و آداب و رسوم و هنجار اموري غير قابل انکار است، دلايل و مدارک تاريخي بيانگر اين مطلب است که جامعة انساني از نخستين ادوار زندگي جمعي با پديدة مجرمانه درگيري داشته است. واکنشهاي متعددي که در جهت حفظ منافع فردي و جمعي در برابر تهديد کنندگان مصالح و متجاوزين به آداب و رسوم اتخاذ مي شود، نشانگر اين است که انسان در تمام ادوار اموري را جرم دانسته و مخالف طبع خود شناخته و با آن به مبارزه برخاسته است. در واقع پيشينيان صرف عمل مادي که به ديگري ضرر برساند جرم مي دانستند، اين عمل فرقي نمي کرد که از حيوان يا نبات يا اشياء بي جان صادر مي شد تنها نتيجة جرم که خسارت بود نه چيز ديگر . علاوه بر آن در حقوق قديم مسئوليت ناشي از جرم نه تنها بر فاعل مادي بلکه بر خويشاوندان و بستگان بار مي شد زيرا او در جامعه هاي باستاني جزء جداييناپذير اجتماع خود به شمار مي آمد و به يک معني شخصيت مستقل نداشت. جرايم عليه تماميت جسماني از زمرة جرائم خشونت آميز مي باشند، بديهي است هرگاه صدمات وارده به مرگ قرباني بيانجامد، به ويژه آنجا که مرتکب چنين نتيجه اي را بطور مستقيم يا غير مستقيم قصد کرده باشد، بر شناعت و زشتي عمل افزوده ميشود و برچسب قاتل بر پيشاني مجرم نقش مي بندد. قتل، انسان را از عزيز ترين دارايي وي، يعني حيات، محروم مي سازد و تنها جرمي است که صدمة ناشي از آن غير قابل جبران است. اهميت جرم قتل عمدي از ميزان مجازات پيش بيني شده براي آن در نظام هاي حقوقي مختلف (اعم از قصاص، اعدام، حبس) قابل درک است. به همهي آنچه که گفته شد بايد اين کلام والاي خداوند را افزود که «هرکس ديگري را بدون اقتضاي قصاص يا بدون آنکه فسادي کرده باشد بکشد، چنان باشد که همه مردم را کشته است ... »[1] رواياتي هم از پيامبر اسلام (ص) مبني بر اينکه قتل مؤمن از زوال دنيا نزد خداوند عظيم تر است و اين که اگر همهي اهل زمين و آسمان در قتل مؤمني شرکت داشته باشند خداوند همه آنان را به جهنم مي برد، نقل شده است.[2] شايد از همين روست که جرم قتل و ساير جرائم عليه تماميت جسماني اشخاص در لسان فقيهان جنايت ناميده شده، که اين واژه خود نشانگر شدت زشتي اين جرم است. بايد افزود که احترام به زندگي افراد چه قبل از مرگ و چه بعد از آن در اديان الهي مورد توجه بوده است و بي احترامي به مرده را امري قبيح مي دانستند و مجازات بيشتري را اديان الهي براي اعمال ارتکابي مجرمانه بر روي اموات قائل ميشوند. بدين ترتيب در اين رساله قصد داريم به جرائم و جنايات عليه مرده بپردازيم تا تاييدي باشد بر وجود و قوت اين قاعده : «حرمه الميت کحرمه الحي» و قاطعيت رواياتي که احترام انسان در حال حيات و ممات را يکي مي دانند من جمله اينکه پيامبر (ص) فرمود: «حرمه المسلم ميتاً کحرمه و هوحي سواء»[3] [1] آيه 32، سوره مائده[2] . از جمله نگاه كنيد به : ترمذي ، سنن ،ج 4 ، ص 17[3] عوض احمد ادريس، کتاب ديه، ترجمه دکتر عليرضا فيض، چاپ وزارت ارشاد اسلامي، ص 187فهرست مطالبعنوان صفحهمقدمه ...................................................................................................................... 1فصل اول : کليات..................................................................................................... 3مبحث اول : واژه شناسي ........................................................................................ 3گفتار اول: مفهوم مرگ............................................................................................ 3گفتار دوم: مفهوم جرم و جنايت.............................................................................. 6مبحث دوم: سابقه تاريخي ...................................................................................... 8گفتار اول : جرائم عليه مردگان در حقوق غير اسلام قبل و بعد از ظهور اسلام.... 8گفتار دوم : جرائم عليه مردگان در حقوق اسلامي.................................................. 9مبحث سوم : تعقيب جرائم و جنايات عليه مردگان در مراحل مختلف..................... 9گفتار اول : وقوع جرم پس از فوت........................................................................ 10گفتار دوم: قابل گذشت يا غير قابل گذشت بودن جرائم عليه مردگان.................. 10فصل دوم: جرائم عليه حيثيت مادي مردگان......................................................... 13مبحث اول: سرقت.................................................................................................. 13گفتار اول: سرقت جسد يا اجزاي بدن مرده.......................................................... 13گفتار دوم: مجازات سرقت جسد يا اجزاي بدن مرده........................................... 14مبحث دوم: مثله کردن بدن مرده ......................................................................... 15گفتار اول : مجازات مثله کردن بدن مرده ............................................................ 17گفتار دوم: فروعات مجازات جنايت بر مرده......................................................... 19بند اول: شرايط دادن مقادير ديه جنايت برميت..................................................... 19بند دوم: مقادير ديه جنايت برميت مرد و زن........................................................ 19بند سوم : استقرار ديه مربوط به ميت در جنايات عمدي يا غير عمدي................ 21بند چهارم: مسئول پرداخت ديه جنايت برميت...................................................... 23بند پنجم: تعلق ديه جنايت، به مرده........................................................................ 23مبحث سوم : زنا و لواط باميت.............................................................................. 24گفتار اول : زناي با مردگان از ديدگاه فقهي – قانوني.......................................... 24بند اول : ديدگاه فقهي مسئله.................................................................................. 24بند دوم: مجازات زناي با مردگان......................................................................... 25گفتار دوم: لواط باميت........................................................................................... 26بند اول : شرايط تحقق لواط باميت........................................................................ 26بند دوم: مجازات لواط باميت................................................................................. 27فصل سوم : جرائم عليه حيثيت معنوي مردگان.................................................... 28مبحث اول : قذف مرده.......................................................................................... 28گفتار اول: قذف مردگان و شرايط تحقق آن ........................................................ 28گفتار دوم: مالکين دعوي قذف مرده..................................................................... 29مبحث دوم: توهين و افتراء به مرده ..................................................................... 29گفتار اول: لفظي يا عملي بودن توهين به مرده...................................................... 29گفتار دوم : امکان يا عدم امکان مجازات توهين و افتراء به مرده ....................... 30فصل چهارم : نگاهي ساختاري به پرونده مطروحه و آراء صادره .................... 33مبحث اول : وقايع اتفاق افتاده و استدلال و اظهارات طرفين................................. 33گفتار اول : وقايع اتفاق افتاده................................................................................ 33گفتار دوم: استدلال و اظهارات طرفين پرونده...................................................... 35گفتار سوم: توجيهات دادگاه و سرانجام کار ....................................................... 38مبحث دوم : نقش وکيل متهم در دادرسي............................................................. 41فصل پنجم : بررسي شکلي آراء صادره................................................................ 42مبحث اول: بررسي شکلي راي دادگاه بدوي......................................................... 42مبحث دوم: بررسي شکلي راي ديوانعالي کشور ................................................. 50فصل ششم : اشکالات ادبي آراء............................................................................ 52مبحث اول : اشکالات ادبي راي دادگاه بدوي........................................................ 52مبحث دوم: اشکالات ادبي راي ديوانعالي کشور .................................................. 55فصل هفتم : نقد ماهوي آراء صادره .................................................................... 55مبحث اول: قتل عمد............................................................................................... 56گفتار اول: قتل عمدي از ديدگاه فقها...................................................................... 56گفتار دوم : قتل عمدي از ديدگاه حقوقدانان.......................................................... 57گفتارسوم: بررسي قتل واقع شده در پرونده مطروحه ........................................ 59مبحث دوم: جنايت بر مرده.................................................................................... 61گفتار اول: بررسي سوزاندن مرده که در پرونده مطروحه واقع شده ................. 61گفتار دوم: مجازاتي که در راي مسکوت مانده است .......................................... 62فصل هشتم : نقد قانوني آراء صادره.................................................................... 63مبحث اول : مستندات دادگاه در مورد قصاص نفس ........................................... 63مبحث دوم: مستندات دادگاه در مورد سوزاندن جسد (جنايت برميت) ................ 66نتيجه ..................................................................................................................... 67منابع و مآخذ