چکیده: گرایش جوانان به سوی مواد مخدّر و محرّک که خود معلول علل، عوامل و انگیزه های متعددّی است در واقع از فروعات گرایش ابناء بشر به فساد، انحراف، کج رفتاری و نابهنجاری اجتماعی است به عبارت بهتر اصولاً همان علل، عوامل و انگیزه هایی که باعث ارتکاب اعمال ناقض وجدان جمعی، قوانین و مقرّر ات و کج رفتاری میشود عموماً در مورد گرایش جوانان به سوی اعتیاد و سوء مصرف مواد مخدّر و محرّک نیز صادق است که البته صرف نظر از علل و عوامل عمومی،علل خاص نیز در ظهور معضل اعتیاد جوانان نقش دارد. در این مقاله به طور خاص به علل و انگیزه های گرایش جوانان به یکی از مظاهر نوظهور فساد ،انحراف و جرم یعنی اعتیاد، از منظر حقوق کیفری،جامعه شناسی و روان شناسی به صورت تحلیلی پرداخته شده و پس از ذکر مقدّمه و طرح مسأله به بیان سابقة تاریخی موضوع در شرع ، فقه ، قانون و علوم پزشکی اشاره شده و سپس به بررّسی علل و عوامل فردی،روانی،اجتماعی،سیاسی،فرهنگی، اقتصادی و قانونی رشد اعتیاد در بین جوانان پرداخته شده و در پایان نتیجه گیری کرده و به یافته های اساسی پژوهش و بیان راهکارها و پیشنهادات اقدام کرده و به این نتیجه کلّی رسیده ایم که امروزه در جامعه ایران،علّت اصلی رشد اعتیاد در بین جوانان –صرف نظر از نقش غیر قابل انکار،علل روانی، قضایی و…- علل اجتماعی یعنی عدم انسجام اجتماعی و ساخت بیمار گونه جامعه است. مقدّمه اگر هرچیزی قابل رد و انکار باشد این مسأله قابل رد و انکار نیست که امروزه گرایش روزافزون افراد بشر به فساد،کج رفتاری و جرم به طور عام و گرایش آنها به سوی مواد مخدّر و محرّک به طور عام و در این میان گرایش جوانان به مصرف مواد مخدّر و محرّک به طور اخص، از مسائل و معضلات اجتماعی تمامی کشورهای دنیا، بالأخص کشور ایران است. آنچه در این میان حقیقتاً جای بسی نگرانی و تشویش و اضطراب اجتماعی هست رشد این پدیده شوم در بین قشر جوانان اعم از دانشجویان،سربازان، کارگران و کارمندان است.که البته گرایش جوانان به سوی مصرف مواد مخدّر و محرّک- از هر نوعی که می خواهد باشد- خود معلول علل، عوامل و انگیزه های متعددّی است که در این مقاله، مجال پرداختن به همة آنها نیست ولی در حد بضع و توان علمی و تجربی سعی گردیده به جای مبارزه با معلول به ریشه یابی ،علل واقعی بروز این معضل اجتماعی در بین جوانان که حقیقتاً مغز متفکر جامعه و سرمایه های واقعی یک کشور و مدیران و مدبّران آتیه کشور هستند پرداخته شود و با توجّه به تحقیقات انجام گرفته در این خصوص و مطالعات عمیق کتب، رسالات دکتری، پایان نامه های کارشناسی ارشد، مقالات تایید شده علمی، جزوات معتبر درسی مرتبط، سخنرانیهای ارائه شده در سمینارها و نشست های تخصّصی علمی به بیان پیشنهادات و راهکارهایی جهت برون رفت از این معضل اجتماعی اقدام شده است که امید است مقبول طبع ارباب فن،حقوقدانان،جامعه شناسان، روان شناسان و دست اندرکاران مبارزه با مواد مخدّر و کارشناسان مسایل اجتماعی قرار گیرد. إن شاءالله طرح مسأله یکی از مسائل و معضلات اجتماعی[*] که امروزه تمامی مجامع دنیا، بالأخص کشور ایران با آن روبرو هست بحث مصرف مواد مخدّر و محرّک در بین جوانان است. در این خصوص لازم است در ابتدا عنایت خوانندگان محترم مقاله را به آمارهای زیر جلب نماییم.[†] ۱- طبق آمارهای رسمی در حال حاضر جمعیّت کرة زمین از مرز شش میلیارد نفر گذشته است «و از هر ۵ نفر جمعیت جهان یک نفر در سنین ۱۵ تا ۲۴ سالگی قرار دارد و مجموعاً یک میلیارد و اندی جوان در دنیا به سر می برند که قریب ۸۵% آنها در کشورهای در حال توسعه و ۶۰% از این تعداد نیز در آسیا مستقر هستند» (بیگی،۱۳۸۴،ص۷۰). ۲- کشور ایران نیز یکی از مجموعه کشورهای قارّة آسیا محسوب می شود که طبق آمارهای اعلام شده مرکز آمار ایران در خرداد ماه امسال جمعیّت آن بالغ بر ۷۴ میلیون نفر می شود(روزنامه اطلاعات،۸/۵/۱۳۸۹) از طرفی کشور ایران دارای جمعیّتی جوان است. بیش از ۵۰% جمعیت کشور در سنین زیر ۲۰ سال بوده و ۶۲% از این جمعیّت در شهرها ساکن هستند و از ۴ نفر ایرانی یک نفر در معرض مهاجرت قرار دارد و برآوردهای رسمی اولیّه و ساده از تعداد معتادین و سوء مصرف کنندگان مواد مخدّر رقمی حدود ۲ میلیون نفر را نشان می دهد و با در نظرگرفتن حداقل یک خانواده ۵ نفری مرتبط با این افراد به رقمی حدود ۱۰ میلیون نفر انسان که در ارتباط نزدیک با معضلات و مشکلات ناشی از آن می باشند دست می یابیم. محبوسین زندانها ی کشور در سال ۷۷ معادل ۷۷۵/۱۶ نفر بوده که قریب به ۶۰% آنان مرتبط با مواد مخدّر و اعتیاد بوده اند بر این اساس در ایران به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر ایرانی ۲۶ نفر در زندان به سر می برند و به عبارت دقیقتر به ازای هر ۴۰۰ نفر ایرانی یک نفر در زندان می باشد و در ۲۰ سال گذشته قریب ۸۳۶/۰۵۳/۱ تن انواع مخدّر کشف و ضبط گردیده است در این سالها نزدیک به ۸۱۲/۳۸۱ نفر قاچاقچی و ۵۵۷/۶۹۹ نفر معتاد شناسایی و دستگیر شده اند و قریب ۶۵۲/۲۵نفر معتاد از سال ۶۲ لغایت ۷۷ در مرکز بازپروری کشور پذیرش شده اند که این تنها بخشی از آمارهای واقعی نشان دهنده وضعیت بغرنج و نگران کننده از انسانهای این جامعه است که به ورطة اعتیاد کشیده شده اند.
چکیده: گرایش جوانان به سوی مواد مخدّر و محرّک که خود معلول علل، عوامل و انگیزه های متعددّی است در واقع از فروعات گرایش ابناء بشر به فساد، انحراف، کج رفتاری و نابهنجاری اجتماعی است به عبارت بهتر اصولاً همان علل، عوامل و انگیزه هایی که باعث ارتکاب اعمال ناقض وجدان جمعی، قوانین و مقرّر ات و کج رفتاری میشود عموماً در مورد گرایش جوانان به سوی اعتیاد و سوء مصرف مواد مخدّر و محرّک نیز صادق است که البته صرف نظر از علل و عوامل عمومی،علل خاص نیز در ظهور معضل اعتیاد جوانان نقش دارد. در این مقاله به طور خاص به علل و انگیزه های گرایش جوانان به یکی از مظاهر نوظهور فساد ،انحراف و جرم یعنی اعتیاد، از منظر حقوق کیفری،جامعه شناسی و روان شناسی به صورت تحلیلی پرداخته شده و پس از ذکر مقدّمه و طرح مسأله به بیان سابقة تاریخی موضوع در شرع ، فقه ، قانون و علوم پزشکی اشاره شده و سپس به بررّسی علل و عوامل فردی،روانی،اجتماعی،سیاسی،فرهنگی، اقتصادی و قانونی رشد اعتیاد در بین جوانان پرداخته شده و در پایان نتیجه گیری کرده و به یافته های اساسی پژوهش و بیان راهکارها و پیشنهادات اقدام کرده و به این نتیجه کلّی رسیده ایم که امروزه در جامعه ایران،علّت اصلی رشد اعتیاد در بین جوانان –صرف نظر از نقش غیر قابل انکار،علل روانی، قضایی و…- علل اجتماعی یعنی عدم انسجام اجتماعی و ساخت بیمار گونه جامعه است. مقدّمه اگر هرچیزی قابل رد و انکار باشد این مسأله قابل رد و انکار نیست که امروزه گرایش روزافزون افراد بشر به فساد،کج رفتاری و جرم به طور عام و گرایش آنها به سوی مواد مخدّر و محرّک به طور عام و در این میان گرایش جوانان به مصرف مواد مخدّر و محرّک به طور اخص، از مسائل و معضلات اجتماعی تمامی کشورهای دنیا، بالأخص کشور ایران است. آنچه در این میان حقیقتاً جای بسی نگرانی و تشویش و اضطراب اجتماعی هست رشد این پدیده شوم در بین قشر جوانان اعم از دانشجویان،سربازان، کارگران و کارمندان است.که البته گرایش جوانان به سوی مصرف مواد مخدّر و محرّک- از هر نوعی که می خواهد باشد- خود معلول علل، عوامل و انگیزه های متعددّی است که در این مقاله، مجال پرداختن به همة آنها نیست ولی در حد بضع و توان علمی و تجربی سعی گردیده به جای مبارزه با معلول به ریشه یابی ،علل واقعی بروز این معضل اجتماعی در بین جوانان که حقیقتاً مغز متفکر جامعه و سرمایه های واقعی یک کشور و مدیران و مدبّران آتیه کشور هستند پرداخته شود و با توجّه به تحقیقات انجام گرفته در این خصوص و مطالعات عمیق کتب، رسالات دکتری، پایان نامه های کارشناسی ارشد، مقالات تایید شده علمی، جزوات معتبر درسی مرتبط، سخنرانیهای ارائه شده در سمینارها و نشست های تخصّصی علمی به بیان پیشنهادات و راهکارهایی جهت برون رفت از این معضل اجتماعی اقدام شده است که امید است مقبول طبع ارباب فن،حقوقدانان،جامعه شناسان، روان شناسان و دست اندرکاران مبارزه با مواد مخدّر و کارشناسان مسایل اجتماعی قرار گیرد. إن شاءالله طرح مسأله یکی از مسائل و معضلات اجتماعی[*] که امروزه تمامی مجامع دنیا، بالأخص کشور ایران با آن روبرو هست بحث مصرف مواد مخدّر و محرّک در بین جوانان است. در این خصوص لازم است در ابتدا عنایت خوانندگان محترم مقاله را به آمارهای زیر جلب نماییم.[†] ۱- طبق آمارهای رسمی در حال حاضر جمعیّت کرة زمین از مرز شش میلیارد نفر گذشته است «و از هر ۵ نفر جمعیت جهان یک نفر در سنین ۱۵ تا ۲۴ سالگی قرار دارد و مجموعاً یک میلیارد و اندی جوان در دنیا به سر می برند که قریب ۸۵% آنها در کشورهای در حال توسعه و ۶۰% از این تعداد نیز در آسیا مستقر هستند» (بیگی،۱۳۸۴،ص۷۰). ۲- کشور ایران نیز یکی از مجموعه کشورهای قارّة آسیا محسوب می شود که طبق آمارهای اعلام شده مرکز آمار ایران در خرداد ماه امسال جمعیّت آن بالغ بر ۷۴ میلیون نفر می شود(روزنامه اطلاعات،۸/۵/۱۳۸۹) از طرفی کشور ایران دارای جمعیّتی جوان است. بیش از ۵۰% جمعیت کشور در سنین زیر ۲۰ سال بوده و ۶۲% از این جمعیّت در شهرها ساکن هستند و از ۴ نفر ایرانی یک نفر در معرض مهاجرت قرار دارد و برآوردهای رسمی اولیّه و ساده از تعداد معتادین و سوء مصرف کنندگان مواد مخدّر رقمی حدود ۲ میلیون نفر را نشان می دهد و با در نظرگرفتن حداقل یک خانواده ۵ نفری مرتبط با این افراد به رقمی حدود ۱۰ میلیون نفر انسان که در ارتباط نزدیک با معضلات و مشکلات ناشی از آن می باشند دست می یابیم. محبوسین زندانها ی کشور در سال ۷۷ معادل ۷۷۵/۱۶ نفر بوده که قریب به ۶۰% آنان مرتبط با مواد مخدّر و اعتیاد بوده اند بر این اساس در ایران به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر ایرانی ۲۶ نفر در زندان به سر می برند و به عبارت دقیقتر به ازای هر ۴۰۰ نفر ایرانی یک نفر در زندان می باشد و در ۲۰ سال گذشته قریب ۸۳۶/۰۵۳/۱ تن انواع مخدّر کشف و ضبط گردیده است در این سالها نزدیک به ۸۱۲/۳۸۱ نفر قاچاقچی و ۵۵۷/۶۹۹ نفر معتاد شناسایی و دستگیر شده اند و قریب ۶۵۲/۲۵نفر معتاد از سال ۶۲ لغایت ۷۷ در مرکز بازپروری کشور پذیرش شده اند که این تنها بخشی از آمارهای واقعی نشان دهنده وضعیت بغرنج و نگران کننده از انسانهای این جامعه است که به ورطة اعتیاد کشیده شده اند.